Οι σύγχρονες εκπαιδευτικές πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση προωθούν τρόπους εκπαίδευσης που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη στάσεων και την καλλιέργεια δεξιοτήτων ως βάση για τη δόμηση της γνώσης. Η προσωποκεντρική προσέγγιση (person-centered approach), η οποία διαμορφώθηκε από τον Αμερικανό ψυχολόγο Carl Rogers και εφαρμόζεται σε διάφορα καινοτόμα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, υπόσχεται πολλά για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του εκπαιδευόμενου συνολικά. Τα δεδομένα ποσοτικών και ποιοτικών ερευνών επιβεβαιώνουν ότι η πλειοψηφία των μαθητών ωφελείται σημαντικά από την προσωποκεντρική αγωγή στο επίπεδο των προσωπικών στάσεων και αξιών, των διαπροσωπικών σχέσεων, των κοινωνικών δεξιοτήτων και των σχολικών γνώσεων.
Ο παιδαγωγός, ο οποίος εμπνέεται από την προσωποκεντρική αντίληψη, αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο όχι ως κάτι στατικό, αλλά ως ένα δυναμικό γίγνεσθαι που βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Rogers, «κάθε οργανισμός κινητοποιείται από μια εσωτερική τάση για ανάπτυξη όλων των δυνατοτήτων του και μάλιστα, ανάπτυξη που ευνοεί τόσο τη συντήρησή του όσο και τον εμπλουτισμό του». Σκοπός της προσωποκεντρικής προσέγγισης είναι να αναπτύξει ο άνθρωπος το μεγάλο εύρος δυνατοτήτων που διαθέτει με σκοπό την αυτοπραγμάτωση (self actualizing tendency). Αυτό είναι και το μοναδικό κίνητρο που προσδίδει ο Rogers στην ανθρώπινη φύση.
Ο Rogers, παιδί αγροτικής οικογένειας με γεωπονικές σπουδές αργότερα, από μικρός ασχολήθηκε με τη γη και τη φύση. Η αγαπημένη δραστηριότητά του στη διάρκεια της εφηβείας ήταν η παρατήρηση των φυτών, των πουλιών και των ζώων, από όπου προέρχεται η ιδέα της ανάπτυξης (growth), έννοια που αποτελεί το θεμέλιο λίθο της θεωρίας του. Επιχειρώντας έναν παραλληλισμό της ανθρώπινης ανάπτυξης με αυτή ενός δέντρου, αναφέρει ότι όπως το δέντρο χρειάζεται εύφορο έδαφος, ήλιο και νερό για να αναπτυχθεί, έτσι και ο εκπαιδευόμενος/συμβουλευόμενος χρειάζεται τις κατάλληλες συνθήκες. Από κει και πέρα, όπως το δέντρο ξέρει πότε και αν θα βγάλει φύλλα, άνθη, καρπούς, έτσι και ο άνθρωπος διαθέτει μια έμφυτη τάση που τον ωθεί να αναπτύξει όλες τις ψυχολογικές και σωματικές λειτουργίες του, με σκοπό την υγεία και την ευεξία, την ευτυχία και την επιτυχία.
Κεντρικό ρόλο στη θεωρία του Rogers διαδραματίζει η σχέση μεταξύ των προσώπων. Μια υγιής παιδαγωγική σχέση χαρακτηρίζεται από αυθεντικότητα (authenticity), ενσυναίσθηση (empathy) και άνευ όρων αποδοχή (unconditional positive regard). Ο παιδαγωγός πρέπει να παραμένει αυθεντικός στη σχέση του με τον παιδαγωγούμενο, να βιώνει και να εκδηλώνει βαθιά ενσυναισθητική κατανόηση για τον δεύτερο και να τον αποδέχεται χωρίς όρους.
Αναλυτικό Πρόγραμμα
10.00 – 10.30: Προσέλευση
10.30 - 12.30: Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ:
• Φαινομενολογία – Υπαρξισμός και Ανθρωπιστική Ψυχολογία: Η γέννηση της προσωποκεντρικής προσέγγισης
• Ορισμοί και βασικές αρχές της προσωποκεντρικής προσέγγισης
• Η έννοια «πρόσωπο»
• Η διδακτική – μαθησιακή διαδικασία ως σχέση προσώπων
• «Σχέση» – «Επικοινωνία» – «Συνάντηση»
• Ο προσωποκεντρικός χαρακτήρας του παιδαγωγικού ενεργήματος
• Παραδείγματα προσωποκεντρικής διδασκαλίας
12.30 – 13.00: Διάλειμμα
13.00 – 15.00: Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ:
• Ο συμβουλευτικός ρόλος του παιδαγωγού
• Αρχές προσωποκεντρικής συμβουλευτικής
• Οι τεχνικές της ενεργητικής ακρόασης και της επαναδιατύπωσης
• Βιωματικές ασκήσεις ενεργητικής ακρόασης και επαναδιατύπωσης
15.00 -15.30: Ερωτήσεις – Απαντήσεις – Συζήτηση.
15.30 Λήξη – Παραλαβή βεβαιώσεων