Σεξουαλική Αγωγή για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες

Δρ. Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου
Ο Χρυσοβαλάντης Παπαθανασίου είναι Διδάκτωρ Ψυχολογίας του Aix-Marseille Université στη Γαλλία. Κατέχει πτυχίο Επιστημών της Αγωγής από το ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Πατρών και μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (DEA) στην Κοινωνιολογία από την παγκοσμίου φήμης Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι. Οι μεταπτυχιακές σπουδές του πραγματοποιήθηκαν με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης, ενώ μέρος των προπτυχιακών σπουδών του έλαβε χώρα στο Katholieke Hogeschool Brussel στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Erasmus». Το 2001 ολοκλήρωσε το ετήσιο πρόγραμμα σεμιναρίων ψυχαναλυτικής κατάρτισης με θέμα το παιδί και τον έφηβο, που διοργανώνει ο επιστημονικός φορέας «Séminaires psychanalytiques de Paris». Έχει παρακολουθήσει κύκλο μαθημάτων για τη Δημόσια Υγεία στην Ιατρική Σχολή του Université Libre de Bruxelles και από το 2002 έως σήμερα είναι εξ. Επιστημονικός Συνεργάτης στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας στην Αθήνα, συμμετέχοντας στις διδακτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του Τομέα Κοινωνιολογίας.

Πρόκειται για επιμόρφωση βασισμένη στη θεωρία και στις ενδείξεις (theory-based and evidence-based), η οποία θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο εκπαιδευτικής ομάδας (training group).
Χρησιμοποιώντας ως αφόρμηση μελέτες περιπτώσεων (case studies), μία για κάθε κατηγορία αναπηρίας (σωματική-κινητική, αισθητηριακή, νοητική και γνωστική-συναισθηματική), θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στα ακόλουθα τρία κύρια ερωτήματα, τα οποία σχετίζονται με τις βιολογικές, κοινωνικοπολιτισμικές, ψυχολογικές και παιδαγωγικές πτυχές της σεξουαλικότητας των ΑμεΑ.:
• Ποια είναι τα στερεότυπα που επικρατούν για τη σεξουαλικότητα των ΑμεΑ;
• Ποιες είναι οι βιολογικές και οι κοινωνικοσυναισθηματικές ανάγκες των ΑμεΑ, οι οποίες σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα;
• Ποιος είναι ο σκοπός της ειδικής σεξουαλικής αγωγής και ποια παιδαγωγικά εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν;

Στην εποχή μας, για πολλούς/ές από εμάς, η σεξουαλικότητα δεν αποτελεί πλέον ταμπού. Σύμφωνα με τον ορισμό της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (1975) για τη σεξουαλική υγεία, η ανθρώπινη σεξουαλικότητα συνδέεται με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και την ποιότητα ζωής. Επομένως, το δικαίωμα στη συναισθηματική και σεξουαλική ζωή αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις ελευθερίες στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες του δυτικού κόσμου. Η προάσπιση αυτού του δικαιώματος απαιτεί την εκπαίδευση και την πληροφόρηση σε θέματα σεξουαλικότητας όλων των ατόμων, ανεξαρτήτως φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση των ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ);

Μολονότι το 2007 το δικαίωμα στη σεξουαλική και συναισθηματική ζωή εντάχθηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ΑμεΑ, το θέμα αυτό εξακολουθεί να θεωρείται –αν μη τι άλλο– ενοχλητικό, για να τεθεί σε δημόσια συζήτηση. Η ποικιλία των αναπηριών, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις που τις ενδύουν, ο τρόπος με τον οποίο ένα ΑμεΑ βιώνει τη σεξουαλικότητά του, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη σεξουαλική συμπεριφορά (ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και έκτρωση, ΣΜΝ και AIDS, σεξουαλική εκμετάλλευση ή/και κακοποίηση κτλ.) αποτελούν στοιχεία που φανερώνουν την πολυπλοκότητα του διωνύμου «Σεξουαλικότητα & Αναπηρία». Ωστόσο, οι υπάρχουσες δυσκολίες δεν πρέπει να στέκονται εμπόδιο στη διεξαγωγή ερευνών, τη λήψη πολιτικών αποφάσεων και την υλοποίηση παρεμβάσεων, οι οποίες θα επιτρέψουν στα ΑμεΑ να ασκήσουν αποτελεσματικά το δικαίωμά τους στο σεξ, τον έρωτα και την αγάπη… στην ουσία το δικαίωμά τους στην ίδια τη ζωή.

Με αυτό το σεμινάριο επιθυμούμε να εντάξουμε στην εκπαιδευτική ατζέντα το –τόσο σημαντικό, αλλά ταυτόχρονα αγνοημένο από τους ειδικούς– θέμα της σεξουαλικής και συναισθηματικής ζωής των ΑμεΑ. Στόχος μας είναι η κατάρριψη των μύθων που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα των ατόμων που ζουν με αναπηρία, μέσω της ευαισθητοποίησης, της πληροφόρησης και της εκπαίδευσης όσων ζουν ή/και εργάζονται με ΑμεΑ (οικογένεια, φίλοι, ψυχοπαιδαγωγοί, ειδικοί παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί ειδικής και γενικής αγωγής, στελέχη της εκπαίδευσης, ψυχολόγοι, παιδοψυχολόγοι, ψυχίατροι, παιδοψυχίατροι, κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί/ές λειτουργοί, νοσηλευτές/τριες, επισκέπτες/τριες υγείας, φοιτητές/τριες των παραπάνω γνωστικών πεδίων κ.ά.)

Β. Περιεχόμενα Επιμόρφωσης

11.00 – 13.00: Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΙΟΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ & ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΑΜΕΑ
• Διερευνώντας τις αναπαραστάσεις μας για τη σεξουαλικότητα γενικά και τη σεξουαλικότητα των ΑμεΑ ειδικά
• Στερεότυπα και μύθοι για τη σεξουαλικότητα των ΑμεΑ
• Σεξουαλική ανάπτυξη, κοινωνικοποίηση και αναπηρία

13.30 – 15.30: Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΙΔΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ (ΣΤΟΧΟΙ & ΜΕΘΟΔΟΙ)
• Γενικός σκοπός και ειδικοί στόχοι της ειδικής σεξουαλικής αγωγής
• Στρατηγικές και τεχνικές διδασκαλίας και καθοδήγησης στην ειδική σεξουαλική αγωγή

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΛΗΞΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ: 15.40 – 16.00

Για το συντονισμό της ομάδας θα ακολουθηθεί το προσωποκεντρικό μοντέλο του αμερικανού ανθρωπιστικού ψυχοθεραπευτή Carl Rogers. Ο μη κατευθυντικός συντονισμός της ομάδας επιτρέπει στον/στην καθένα/καθεμία από τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να αισθανθεί ασφάλεια και να εμπλακεί στην όλη διαδικασία σύμφωνα με τον προσωπικό του/της ρυθμό. Θα χρησιμοποιηθούν διάφορες ενεργητικές τεχνικές εκπαίδευσης, όπως role-play, photolangage, στοιχεία art-therapy κ.ά. Στους/στις συμμετέχοντες/ουσες θα δοθεί ηλεκτρονικό υλικό (ppt και pdf) με τις θεωρητικές παρουσιάσεις του σεμιναρίου.
Λόγω του βιωματικού χαρακτήρα του σεμιναρίου, θα συμμετάσχουν έως 25 άτομα και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

ΣΤΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΘΑ ΧΟΡΗΓΗΘΕΙ ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ

Σε όλους τους συμμετέχοντες παρέχεται:
- Βεβαίωση παρακολούθησης
- Σχετικό επιστημονικό υλικό σε ψηφιακή μορφή.
- Φάκελος συνέδρου
Μπλοκ σημειώσεων
- Στυλό