Η αινιγματική πλευρά της λογοτεχνίας
Λίγα λόγια για το μάθημα:
Τι συμβαίνει όταν η ιστορία που διαβάζεις κρύβει κάτι;
Μια χαμένη σελίδα, ένα αινιγματικό κείμενο, ένα σύμβολο ή έναν αφηγητή που δεν μπορείς να εμπιστευτείς;
Στο σεμινάριο αυτό θα κάνουμε μια καταβύθιση σε λογοτεχνικούς κόσμους που δεν αποκαλύπτονται εύκολα. Από την πολυσύνθετη και αμφίσημη γραφή του Lawrence Sterne, στις ιστορίες του Borges· και από το κρυπτικό, υβριδικό κείμενο του Ανώνυμου του 1789 σε μοντερνιστικές αφηγήσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας, θα εξερευνήσουμε ιστορίες που λειτουργούν σαν πάζλ. Αφήνουν σκόρπια ίχνη, αινίγματα, λαβυρίνθους που σε προκαλούν να τους ακολουθήσεις.
Μέσα από θεωρητικά και κειμενικά παραδείγματα αλλά και μέσα από ασκήσεις δημιουργικής γραφής, θα έρθουμε σε επαφή με τη σύνθετη φύση της αφήγησης, με τεχνικές απόκρυψης και συμβολισμού. Τελικά θα αναρωτηθούμε: Πως μια ιστορία γίνεται αίνιγμα; Σε τι εξυπηρετεί; Και τι ανακαλύπτουμε για εμάς τους ίδιους ως αναγνώστες- και συγγραφείς- όταν επιχειρούμε να το λύσουμε;
Βασικές ενότητες του σεμιναρίου είναι οι παρακάτω:
Γνωριμία με την αφηγηματική τυπολογία (G. Genette)
-
Το πρόσωπο της αφήγησης και η λειτουργία του αφηγητή
-
Μετασχόλια
-
Οι τεχνικές της μη γραμμικής αφήγησης και της κατασκευής ιστοριών που «διπλώνουν στον εαυτό τους»
-
Αφηγηματικά επίπεδα, εγκιβωτισμένες αφηγήσεις και μετα- αφηγήσεις
«Κρυπτική» γραφή και αλληγορίες στα λογοτεχνικά κείμενα
-
Κρυπτογραφήματα
-
Αινίγματα
-
Οπτικές τεχνικές
-
Η λογοτεχνία του αλλόκοτου
-
Αλληγορία, καφκικό και μετακαφκικό μυθιστόρημα
-
Σάτιρα, λίβελος και υπονοούμενα
-
Η παρωδία (των προσώπων, των ειδών, της αφήγησης)
-
Η σημασία της διακειμενικότητας
-
Το σύμβολο στην υπηρεσία της φιλοσοφίας και της ιδεολογίας
-
Η σημασία της γλώσσας και του ύφους
Εξέταση και ανάλυση κειμένων (ενδεικτικά):
-
Η πειραματική αφηγηματική πεζογραφία του 18ου αιώνα (Η υβριδικότητα των κειμένων, τα σύμβολα, και η κρυπτικότητα στην αφήγηση):
-
Laurence Sterne, Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντυ, κυρίου από σόι. (1759-1767)
-
«Αληθής Ηστορία» (1789) ή Ο Ανώνυμος του 1789
-
Ο 19ος αιώνας· στην κορύφωση του ρομαντισμού
-
E. A. Poe, Ο Χρυσός σκαραβαίος (1843)
-
Εμμανουήλ Ροϊδης, Η Πάπισσα Ιωάννα (1866)
-
Ο 20ος αιώνας και η επιρροή του μοντερνισμού
-
J. Borges, Ficciones (1944)
-
Άρης Αλεξάνδρου, Το Κιβώτιο (1974)
Δημιουργικές ασκήσεις
-
Ασκήσεις δημιουργικής γραφής: Μετά από κάθε ενότητα υπάρχει συζήτηση και σύντομες δημιουργικές εργασίες κατανόησης. Τέλος, θα κατασκευάσουμε τα δικά μας κείμενα, με σύνθετες αφηγηματικές τεχνικές, με κρυπτογραφικές κατασκευές, αλληγορίες και σύμβολα.