Αν η αρχαία φιλοσοφία ήταν «ελληνική» ανεξάρτητα από την καταγωγή και τη φυλή του κάθε φιλοσόφου ξεχωριστά, αυτό το γεγονός από μόνο του δεν σημαίνει και πολλά. Έλληνες, «ξένοι» και «βάρβαροι», όλοι φιλοσοφούσαν στα ελληνικά και πορεύονταν γνωστικά από τους δρόμους που δίδαξαν οι μεγάλοι δάσκαλοι στο παρελθόν. Όσο Έλληνας, στην παιδεία και τη γλώσσα, ήταν ο Πλωτίνος τόσο ήταν και ο Ωριγένης, ο Λουκιανός και ο Ιωάννης Δαμασκηνός. Τα ίδια ισχύουν ασφαλώς και για τις παλαιότερες από αυτούς σχολές του μέσου πλατωνισμού, των νεοπυθαγορείων, του νεοαριστοτελισμού, των εκλεκτικών αλλά και για στοχαστές, ηγετικές φυσιογνωμίες, όπως ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς, ο Αμμώνιος Σακκάς, ο Αλέξανδρος Αφροδισιεύς κ.ο.κ. Στην Ύστερη Αρχαιότητα, οι ταυτότητες, φυλετικές, πολιτισμικές, θρησκευτικές, φιλοσοφικές, ήταν σχεδόν «υβριδικές» και τα όρια των γνωστικών πεδίων της φιλοσοφίας και θεολογίας, ασαφή. Ο ελληνισμός ήταν το μήλον της έριδος. Στο πεδίο της φιλοσοφίας, οι εθνικοί υπερασπίζονταν τον ελληνισμό ως ένα ενιαίο σύνολο, που κάποιος το δέχεται όπως είναι ή το απορρίπτει. Οι χριστιανοί, πάλι, αντιδρούσαν στην αξίωση των εθνικών να είναι οι μόνοι προνομιούχοι κληρονόμοι μιας πανάρχαιας παράδοσης. Διεκδικούσαν για τον εαυτό τους το δικαίωμα να προβούν σε μια νέα σύνθεση μεταξύ φιλοσοφίας και χριστιανικών ενατενίσεων. Το μάθημα οργανώνεται σε δύο περιόδους. Την πρώτη περίοδο, κύριοι σταθμοί στην αναζήτησή μας είναι ο νεοπλατωνισμός, ο νεοπυθαγορισμός και οι πρώιμες ιουδαιοχριστιανικές συνθέσεις. Τη δεύτερη πάλι περίοδο προσεγγίζουμε κριτικά την αναβίωση του αριστοτελισμού, τις απαρχές και την εξέλιξη της χριστιανικής φιλοσοφίας και θεολογίας. Το ταξίδι μας φθάνει μέχρι τους μέσους βυζαντινούς χρόνους. Αναλυτικότερα:
Χειμερινή περίοδος:
- Η μέση και η νεώτερη στοά: Βόηθος, Παναίτιος, Εκάτων, Ποσειδώνιος
- Ο μέσος πλατωνισμός και νεοπυθαγορισμός: Κικέρων, Αντίοχος ο Ασκαλωνίτης, Αλέξανδρος Πολυΐστωρ, Διόδωρος, Εύδωρος
- Τα παρακλάδια της περιπατητικής σχολής, του σκεπτικισμού και οι νέες σχολές: Ανδρόνικος, Αριστοκλής ο Μεσσήνιος, Σέξτος ο Εμπειρικός, Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς
- Η ιουδαιοχριστιανική σύνθεση από τον Φίλωνα τον Αλεξανδρέα έως τον Πολύκαρπο
- Οι εκλεκτικοί και οι τελευταίοι επικούρειοι: Ποτάμων ο Αλεξανδρινός, Πλούταρχος, Δημώναξ, Διογένης ο Οινοανδεύς, Κέλσος και Λουκιανός
- Η φιλοσοφία του Πλωτίνου και η συριακή νεοπλατωνική σχολή: Ιάμβλιχος, Πορφύριος
- Η περγαμηνή σχολή: Αιδέσιος, Ευσέβιος, Μάξιμος
Εαρινή περίοδος:
- Η αθηναϊκή σχολή, αναβίωση του αριστοτελισμού και του πλατωνισμού: Πλούταρχος, Συριανός, Πρόκλος
- Η αλεξανδρινή σχολή, νεώτερη απόχρωση του νεοπλατωνισμού: Υπατία, Συνέσιος ο Κυρηναίος, Ιεροκλής
- Οι πρώτες πηγές της χριστιανικής φιλοσοφίας: η διδασκαλία του Χριστού, τα βιβλία της Καινής Διαθήκης και η ελληνική φιλοσοφία
- Οι πρώτες αρχές της χριστιανικής φιλοσοφίας: οι απολογητές, οι γνωστικοί, οι κατηχητές και εξηγητές της Αλεξάνδρειας, Κλήμης και Ωριγένης
- Η ακμή της ελληνοχριστιανικής θεολογικής φιλοσοφίας, 4ος και 5ος αι.: η σχολή της Αντιόχειας και η σχολή της Αλεξάνδρειας
- Η νεοπλατωνική χριστιανική φιλοσοφία, 6ος, 7ος και 8ος αι.: Ιωάννης ο Φιλόπονος, Λεόντιος ο Βυζάντιος, Μάξιμος ο Ομολογητής, Ιωάννης ο Δαμασκηνός