Η εκπαίδευση είναι ο κλάδος που τόσο μέσα στην κρίση, αλλά και πάντα, έπαιζε και παίζει καθοριστικό ρόλο στην πορεία μιας Χώρας. Πρόκειται για λειτούργημα που καθορίζει σε πολύ μεγάλο ποσοστό το μέλλον όλων των νέων και επαγγελματιών.
Για την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης θα πρέπει να υπάρχουν οι ανάλογες προδιαγραφές και κανόνες εκπαίδευσης, με κορυφαίο κριτήριο πάντα τον ανθρώπινο παράγοντα, τον εκπαιδευτικό.
Ο εκπαιδευτικός είναι ο άμεσος παράγοντας που επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την μάθηση, την διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση.
Για τον λόγο αυτό, η υποστήριξη, καθοδήγηση, εξέλιξη και επιβράβευση του εκπαιδευτικού παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επίτευξη της εκπαιδευτικής ποιότητας και των εκπαιδευτικών στόχων ενός ιδρύματος ή μιας εταιρίας.
Με λίγα λόγια, η ύπαρξη του κατάλληλου προσώπου που θα εμπνεύσει, θα προσανατολίσει, θα στηρίξει τους εκπαιδευτικούς αποτελεί αδιαμφισβήτητα βασικό κριτήριο της όποιας πορείας και αποτελεσματικότητας στον χώρο της εκπαίδευσης.
Τον συγκεκριμένο ρόλο συνήθως παίζει ο Διευθυντής ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος, ο προϊστάμενος εταιριών εκπαίδευσης ή συμβουλευτικών εταιριών και γενικότερα στελεχιακές θέσεις που προΐστανται των εκπαιδευτικών σε οποιοδήποτε πλαίσιο ή αντικείμενο εφαρμογής της εκπαίδευσης. Πρόκειται για την πλέον υπεύθυνη θέση σχεδιασμού, εφαρμογής, ελέγχου, αξιολόγησης και ανάπτυξης του κλάδου της εκπαίδευσης. Αν θέλαμε να δώσουμε έναν πιο εύστοχο περιγραφικό τίτλο της θέσης αυτής, θα χρησιμοποιούσαμε την λέξη «μέντορας».
Ο μέντορας αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και επιδιώκει τη βελτίωση των πρακτικών εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών που ενδεχομένως να μην διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρία.
Επιδιώκει την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και γνώσεων, στοχεύοντας στην εκπαίδευση και καθοδήγηση του ατόμου με σκοπό την επαγγελματική και πνευματική εξέλιξή του.
Με άλλα λόγια, ο μέντορας προάγει την ανάπτυξη ενδυναμώνοντας την αυτοπεποίθηση και την ετοιμότητα του μαθητευόμενου εκπαιδευτικού.
Δεξιότητες μέντορα
Ο μέντορας καλείται να δώσει ιδιαίτερη έμφαση και προτεραιότητα στους λιγότερο έμπειρους εκπαιδευτικούς, να τους υποστηρίξει και καθοδηγήσει ανάλογα, για την ομαλή ένταξη και αποτελεσματική εργασία τους στον χώρο της εκπαίδευσης. Πρόκειται για έργο πολυσύνθετο με πολλές βασικές παραμέτρους που χρήζει ιδιαίτερα προσεχτικής αντιμετώπισης.
Σε κάθε περίπτωση, για να μπορέσει ο μέντορας να λειτουργήσει ως πρότυπο, θα πρέπει να διαθέτει σημαντικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα και φυσικά την ανάλογη εμπειρία.
Χαρακτηριστικά, όπως η αυτογνωσία, η αυτοπεποίθηση, η ικανότητα να ενεργεί με σεβασμό και ευαισθησία προς τους εκπαιδευόμενους, να είναι ανοιχτός σε νέες προτάσεις και ιδέες, με όραμα για την επίτευξη των όποιων στόχων.
Ο μέντορας για να μπορέσει να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στο ρόλο του, θα πρέπει να αναγνωρίζει τα όρια και να σέβεται παράλληλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και την προσωπικότητα του εκπαιδευόμενου δίχως να είναι επικριτικός.
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να είναι καλός ακροατής και ταυτόχρονα, να υποχωρεί όταν αντιλαμβάνεται πως το άτομο που καθοδηγεί αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις. Καθοριστικής σημασίας είναι οι αναπτυγμένες διαπροσωπικές δεξιότητες σε συνδυασμό με τις αυξημένες ικανότητες συνεργασίας, οι οποίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική διαχείριση και επίλυση των συγκρούσεων. Εξίσου σημαντικά είναι τα ηθικά χαρακτηριστικά του ατόμου που αναλαμβάνει το ρόλο του μέντορα με δεδομένο το γεγονός, ότι κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του θα κληθεί να λάβει αποφάσεις σε ηθικά διλήμματα.
Τα απαιτούμενα για έναν μέντορα είναι:
-
Οι διδακτικές γνώσεις
-
Οι παιδαγωγικές γνώσεις
-
Οι διοικητικές γνώσεις
Προϋποθέσεις εφαρμογής του θεσμού του μέντορα
Ένα σύστημα καθοδήγησης για να είναι αποτελεσματικό, απαιτείται μία προσέγγιση της συγκεκριμένης διαδικασίας καθοδήγησης. Καθοριστικοί παράγοντες σε αυτό το πλαίσιο είναι οι ακόλουθοι:
-
Πλαισίωση της καθοδηγητικής υποστήριξης προς τον εκπαιδευτικό.
-
Διαθεσιμότητα χρόνου.
-
Προθυμία ανάληψης καθοδήγησης.
-
Επιλογή μέντορα.
-
Ουσιαστική επικοινωνία ανάμεσα στα δύο μέρη.
-
Κατάρτιση μέντορα.
-
Αξιοποίηση ποικίλων στρατηγικών κατά τη διαδικασία καθοδήγησης.
-
Παροχή εξωτερικών κινήτρων.
Ο μέντορας θα πρέπει να χαρακτηρίζεται για την ειλικρίνειά του ενώ παράλληλα οι συμβουλές που θα παρέχει στον εκπαιδευτικό να μην περιλαμβάνουν επικριτικά σχόλια. Επίσης, θα πρέπει να έχει αυξημένη ενσυναίσθηση, προκειμένου να αντιληφθεί σε όλο το εύρος τις δυσκολίες αλλά και τους προβληματισμούς που απασχολούν το νέο εκπαιδευτικό.
Η αμεσότητα, η ειλικρίνεια, ο σεβασμός και το πραγματικό ενδιαφέρον για ποιοτικά αποτελέσματα καθοδήγησης στις σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο, κάτι που δεν αντικαθιστάτε και δεν αναπληρώνεται από οποιαδήποτε άλλη ικανότητα, εμπειρία ή γνώση.
Με λίγα λόγια, η προσωπικότητα του μέντορα και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματά του, σε συνδυασμό με όλες τους τις δεξιότητες, αποτελούν την συνολική δυναμική ενός μέντορα. Δυναμική που συνεχώς δύναται να βελτιωθεί, αναπτυχθεί, εξελιχθεί και να οδηγεί πάντα στα αναμενόμενα αποτελέσματα χάριν της ικανής και αναγκαίας εκπαίδευσης.