26/4/2022

Υπάρχουν ελπίδες διάσωσης της ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς;

της κας Γιούργα
Αρθρογραφία

Συνέβη σε προηγούμενους πολέμους, συμβαίνει και σε αυτόν που ζούμε τώρα στο ουκρανικό κράτος. Η πολιτιστική κληρονομιά της Ουκρανίας με τα μουσεία και τα μνημεία της, τα έργα τέχνης του λαού της απειλούνται να αφανιστούν. Αυτό τον κίνδυνο τόνισε το ICOMOS, το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών με πρόσφατη ανακοίνωσή του, η οποία υπογράμμισε τη ζημιά που ενδέχεται να επιφέρουν οι ρωσικές επιθέσεις σε ένα τόσο πυκνό και πολιτιστικά σημαντικό αστικό τοπίο. Στο προσκήνιο του ουκρανικού πολέμου, η πολιτιστική κληρονομιά της χώρας βάφετε με χρώματα λυπητερά και με μουτζούρες στο χρώμα της τέφρας. Έργα παγκόσμιας φήμης της Μαρία Πριματσένκο, που στεγάζονταν στο μουσείο Τοπικής Ιστορίας του Ιβάνκιβ,  επτά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς μεταξύ των οποίων ο καθεδρικός της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο που περιλαμβάνει μοναδικά μωσαϊκά και τοιχογραφίες από τις αρχές του 16ου αιώνα, η αρχαία πόλη της Χερσώνας και η Χώρα της, ένα ορθόδοξο μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1051, το ιστορικό κέντρο του Λβιβ και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα και πόσα ακόμα μνημεία που ακολούθησαν στη συνέχεια των βομβαρδισμών και των καταστροφών του πολέμου.

Μέσα σε αυτό το θλιβερό περιβάλλον, εντοπίζονται οι άνθρωποι που αγωνίζονται να προστατέψουν την διεθνή ιστορία. Όπως αναφέρει ο κριτικός τέχνης Waldemar Januszczak, ο οποίος επισκέφτηκε την ουκρανική χώρα και συνομίλησε με τον διευθυντή του Εθνικού Μουσείου στο Πόζναν, Tomasz Lecki, ο οποίος αναφέρει ότι λίγες εβδομάδες νωρίτερα οδήγησε ένα φορτηγό πέντε τόνων στην Ουκρανία γεμάτο με το πιο πολύτιμο υλικό που χρειάζεται ένα μουσείο σε περιόδους πολέμου. Είχαν ξεμείνει όμως από υλικά συσκευασίας. Οι ουκρανοί έπρεπε να κρύψουν την τέχνη τους. Φήμες λένε ότι όλοι οι σημαντικοί θησαυροί τέχνης έχουν σταλεί στο Λβιβ για φύλαξη. Το μουσείο στο Λβιβ βρίσκεται στη δυτική Ουκρανία, δίπλα σε ένα κέντρο ανακούφισης προσφύγων. Τα περισσότερα έργα τέχνης έχουν αφαιρεθεί από το χώρο του μουσείου. Παραμένουν μερικά έργα, αλλά τα σημαντικά έχουν όλα κρυφτεί. Κανείς δεν θα πει πού, είναι κρατικό μυστικό. Ο καθεδρικός ναός, είναι τυλιγμένος με γυαλιστερά προστατευτικά σεντόνια, το ίδιο και τα αγάλματα που περιβάλλουν την εκκλησία. Συνήθως, οι βόμβες προκαλούν υψηλή θερμοκρασία και καταστρέφουν τα πάντα γύρω. Ενήργησαν όμως οι ουκρανοί έγκαιρα ώστε να προστατέψουν τα πολιτιστικά αγαθά της χώρας τους;

Ο διευθυντής του Μουσείου Ελευθερίας, Ιχορ Ποσιβάϊλο λέει ότι τη στιγμή που σκέφτηκε να «φυγαδεύσει» πολύτιμα αντικείμενα, οι δρόμοι ήταν ήδη φραγμένοι από πρόσφυγες. Σε κάθε περίπτωση, με το τεράστιο μέγεθος της Ουκρανίας, τα χιλιάδες μουσεία και τον πληθυσμό των 44 εκατομμυρίων, η απομάκρυνση πολύτιμων αντικειμένων από εμπόλεμες ζώνες θα ήταν λύση μόνο σε περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων.

Παρόλο, που τα πολιτιστικά αγαθά προστατεύονται από το Διεθνές Δίκαιο, παρόλο που η Ρωσία είναι επίσης μέλος της Σύμβαση της Χάγης για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών, ακόμη και η UNESCO φαίνεται να μην είναι σε θέση να αποτρέψει τον όλεθρο που λαμβάνει χώρα. Το σκηνικό της κατεστραμμένης Ουκρανίας μοιάζει με αυτό του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ξαναζούμε μια ιστορία που νομίζαμε πως είχε ήδη θαφτεί για πάντα στα αρχεία. Δυστυχώς, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας χώρας είναι η παράπλευρη απώλεια του πολέμου. Δυστυχώς, μαζί με αυτήν χάνονται και ανθρώπινες ζωές. Ζωές ανθρώπων, οι οποίοι έφτιαξαν την ιστορία του τόπου αυτού.

Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων | Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης
Εισηγήτρια σεμιναρίων - Συντήρηση Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης

Διαβάστε επίσης

Καριέρα, τεχνολογία, συνέδρια και νέα σεμινάρια και επιμορφωτικά προγράμματα. Ενημερωθείτε για θέματα εκπαίδευσης και εργασίας