S.W.O.T ανάλυση ορεινού τουριστικού προορισμού

Το Αρκοχώρι είναι ένας πανέμορφος και γραφικός παραδοσιακός οικισμός που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο λόφους σε ένα καταπράσινο φυσικό περιβάλλον στην αγκαλιά του Βερμίου, σε υψόμετρο 600 μέτρων και σε απόσταση επτά χιλιομέτρων από τη Νάουσα της Ημαθίας. Εκμεταλλευόμενοι την μοναδική του θέση στην αγκαλιά του Βερμίου, τον παραδοσιακό και αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα και το πανέμορφο φυσικό του περιβάλλον, αξίζει να ενδυναμώσουμε και να αξιοποιήσουμε ακόμα περισσότερο τις εναλλακτικές και ειδικές μορφές τουρισμού στο Αρκοχώρι , ώστε να το καταστήσουμε έναν εναλλακτικό τουριστικό προορισμό που δεν θα έχει να ζηλέψει σε τίποτα παρόμοιους τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας και όχι μόνο.

Οι νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι οποίες δημιουργήθηκαν κυρίως για να αντιμετωπιστούν οι δυσμενείς περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις που έχει ο σκληρός μαζικός τουρισμός, έχουν κατακλύσει το ενδιαφέρον των τουριστών. Χώρες όπως η Ελλάδα, που διαθέτουν πλούσιο φυσικό περιβάλλον και μεγάλη αγροτική ανάπτυξη, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε αυτό το ανερχόμενο φαινόμενο. Τα βασικά χαρακτηριστικά του εναλλακτικού τουρισμού περιλαμβάνουν ένα οικονομικό σχετικά ταξίδι, τη συνύπαρξη με τους ντόπιους, τη χρήση παραδοσιακών, τοπικών προϊόντων, την πνευματική, σωματική και ψυχική αναζωογόνηση και χαλάρωση. Συχνά αποτελείται από ένα δημιουργικό κομμάτι, είτε αυτό είναι κάποια εξωτερική δραστηριότητα, είτε κάποιο είδος χειροτεχνίας. Συνοπτικά, οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού «καταγράφουν την έμφαση που δίνεται στα κίνητρα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την αυτονομία στο ταξίδι» (Τσάρτας 1996: 352).

Για την ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του τουριστικού προορισμού “Αρκοχώρι Νάουσας”, θα χρησιμοποιηθεί η μέθοδος SWOT.

S.W.O.T ανάλυση του τουριστικού προορισμού «Αρκοχώρι Νάουσας».

Η μεθοδολογία της ανάλυσης S.W.O.T. περιλαμβάνει τον εντοπισμό και την ανάπτυξη των βασικών Δυνάμεων (Strengths), Αδυναμιών (Weaknesses), Ευκαιριών (Opportunities) και Απειλών (Threats) που παρουσιάζει ένα τουριστικό προϊόν, στη συγκεκριμένη περίπτωση ένας τουριστικός προορισμός, σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Βασικό χαρακτηριστικό της εφαρμοζόμενης μεθοδολογίας είναι η παρουσίαση του συνόλου των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών ενός προϊόντος τα οποία, είτε εκφράζονται στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό περιβάλλον, τα οποία συνιστούν τις βασικές παραμέτρους οι οποίες θα κρίνουν την περαιτέρω ανάπτυξή του είτε την αποτυχία του στην αγορά. Οι δυνάμεις και οι αδυναμίες προκύπτουν συνήθως από τη μελέτη του εσωτερικού περιβάλλοντος λειτουργίας μιας τουριστικής επιχείρησης ή ενός τουριστικού προορισμού ενώ οι ευκαιρίες και οι απειλές είναι απόρροια των επιδράσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος και της αγοράς. Μέσα από την ανάλυση S.W.O.T. ένας τουριστικός προορισμός μπορεί να γνωρίσει καλύτερα τις αδυναμίες του και να αποφύγει λανθασμένες στρατηγικές και ενέργειες, να επενδύσει στις δυνάμεις του και να αξιοποιήσει καλύτερα τους πόρους του μέσα από την κατανόηση των ευκαιριών και απειλών που διαμορφώνονται στο ευρύτερο περιβάλλον δράσης και λειτουργίας του. Η μεθοδολογία της ανάλυσης S.W.O.T. μπορεί να εφαρμοστεί στην περίπτωση μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής με απώτερο στόχο να αποτελέσει ένα συνεκτικό πλαίσιο εξαγωγής συμπερασμάτων, λήψης αποφάσεων και ανάληψης δράσης.

 Ειδικότερα για το Αρκοχώρι:

Δυνάμεις (Strengths):

1. Εξαιρετικά προνομιακή θέση με ευνοϊκή οδική πρόσβαση τόσο από την Θεσσαλονίκη (1 ώρα και 30 λεπτά) όσο και από άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
2. Φυσικό περιβάλλον και φυσικός πλούτος του Βερμίου με απεριόριστες διαδρομές μέσα στην φύση.
3. Παραδοσιακή αρχιτεκτονική του οικισμού.
4. Ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες όλες τις εποχές του χρόνου.
5. Πολύ κοντινή απόσταση σε δύο μεγάλα και ευρέως γνωστά χιονοδρομικά κέντρα ( 3-5 Πηγάδια και Σέλι).
6. Ποικίλες πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις σε όλη την διάρκεια του χρόνου που αναδεικνύουν τα τοπικά ήθη και έθιμα της περιοχής και τον ορεινό χαρακτήρα του. (Αγώνας ορεινού τρεξίματος, εκδηλώσεις πολιτισμού κ.α).
7. Ύπαρξη πολιτιστικού συλλόγου στο χωριό.
8. Ύπαρξη αθλητικού κέντρου για ομαδικά αθλήματα (ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, τένις κ.α ).
9. Εγγύτητα του προορισμού με σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ημαθίας (Σχολή Αριστοτέλους, Τάφοι Βεργίνας κ.α)
10. Αυξανόμενο και ικανοποιητικό ποσοστό των επαναλαμβανόμενων τουριστών (repeaters) λόγω ικανοποίησης από την πρώτη φορά επίσκεψης τους.

Αδυναμίες (Weaknesses):

1. Mικρή διαθεσιμότητα σε κλίνες και τουριστικά καταλύματα.
2. Έλλειψη οργανωμένου χώρου στάθμευσης για τουριστικά λεωφορεία.
3. Εποχικότητα τουρισμού (κυριώς χειμερινή περίοδο).
4. Σχετικά χαμηλή τουριστική συνείδηση στην τοπική κοινωνία.
5. Ελάχιστοι μόνιμοι κατοίκοι, κυρίως την χειμερινή περίοδο.
6. Σχετικά «άγνωστος προορισμός» συγκριτικά με άλλους δημοφιλείς προορισμούς.
7. Έλλειψη παροχής ευκαιριών πολλών δραστηριοτήτων προς τους επισκέπτες (όπως οι ίδιοι τις προσλαμβάνουν) και δραστηριοτήτων για παιδιά , δεδομένου ότι αποτελούν μια πολύ ισχυρή έμμεση αγορά.
8. Μη στοχευμένη διαφημιστική προβολή του Αρκοχωρίου από τους δημόσιους φορείς της Ημαθίας ως μοναδικού «παραδοσιακού οικισμού» στον Δήμο Νάουσας.
9. Μη εξειδικευμένες υποδομές που σχετίζονται με την ανάπτυξη ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Ευκαιρίες (Οpportunities) :

1. Δυνατότητα ανάπτυξης των εναλλακτικών ορεινών μορφών τουρισμού πανελλαδικά (περιηγητικός, περιπατητικός, ποδηλατικός, ορειβατικός, οικολογικός τουρισμός ) με αντίστοιχη στόχευση σε αυτές τις κατηγορίες δυνητικών επισκεπτών.
2. Η δυνατότητα επέκτασης του τουριστικού προϊόντος με αποτέλεσμα τόσο την επέκταση της τουριστικής περιόδου (4-season destination) όσο και των πληροτήτων των καταλυμάτων.
3. Mείωση των οδικών αποστάσεων μεταξύ αστικών κέντρων και ορεινών προορισμών λόγω της Εγνατίας και της Ιονίας οδού.
4. Σχετικός «κορεσμός» άλλων ορεινών προορισμών.
5. Προσέλκυση Ελλήνων τουριστών για σύντομα χρονικά διαστήματα (Σαββατοκύριακα και αργίες – shortbreaks).
6. Η σημαντικότητα του διαδικτύου και  των νέων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) ως μέσου επιρροής της απόφασης για επίσκεψη στον προορισμό και η δυνατότητα περαιτέρω αξιοποίησή τους.
7. Στοχευμένη αξιοποίηση διαθέσιμων Κοινοτικών και Εθνικών πόρων. (Leader, Π.Ε.Π, ΕΣΠΑ κ.α)
8. Αυξημένο ενδιαφέρον των τουριστών για γαστρονομικές και πολιτιστικές-αθλητικές εκδηλώσεις  τα τελευταία χρόνια.

Απειλές (Threats):

1. Η οικονομική κρίση με συνεπακόλουθη μείωση της ζήτησης για διακοπές από τους Έλληνες τουρίστες.
2. Ανταγωνιστικοί τουριστικοί προορισμοί με μεγάλη απήχηση στο τουριστικό κοινό.
3. Απρόβλεπτοι υγειονομικοί παράγοντες που αποδυναμώνουν τον τουρισμό.

Συνοψίζοντας, το Αρκοχώρι Νάουσας αποτελεί έναν προορισμό με ισχυρά φυσικά, πολιτιστικά και γεωγραφικά πλεονεκτήματα, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού στην περιοχή. Το Αρκοχώρι θα πρέπει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο αυτά τα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα (competitive advantages).

Παρά τις υφιστάμενες αδυναμίες και τις εξωτερικές απειλές, η αξιοποίηση των ευκαιριών που προσφέρονται, όπως η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, η ενίσχυση της προβολής και η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων, μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την τουριστική ταυτότητα και την ελκυστικότητα του προορισμού. Η στοχευμένη συνεργασία δημόσιων και ιδιωτικών φορέων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη αυτής της προοπτικής.

Επίσης, η υιοθέτηση των καλύτερων πρακτικών από επιτυχημένους ορεινούς τουριστικούς προορισμούς μέσω της συγκριτικής αξιολόγησης (destination benchmarking) θα βοηθήσει τα μέγιστα προς αυτή την κατεύθυνση.