Τα τελευταία χρόνια ακούγεται όλο και περισσότερο ο όρος «Δια Βίου Μάθηση». Έμμεσα ή άμεσα κάθε άνθρωπος έχει νιώσει σε κάποια στιγμή της ζωής του την ανάγκη να ανανεώσει τις υπάρχουσες γνώσεις του ή και να τις επεκτείνει σε κάποιο νέο αντικείμενο. Τι είναι όμως ακριβώς αυτή η νέα τάση, με τον πομπώδη τίτλο «Δια Βίου»;
Καταρχάς, ο τίτλος «Δια Βίου Μάθησης» σαφέστατα υπονοεί πως η διαδικασία της μάθησης δε σταματά σε κάποιο ηλικιακό επίπεδο - όπως συνήθως συνέβαινε μέχρι και πριν μερικά χρόνια- αλλά συνεχίζει σε όλα τα ηλικιακά στρώματα. Αυτό σημαίνει πως ένας άνθρωπος που έχει ολοκληρώσει τις σπουδές του και βγαίνει στην αγορά εργασίας δεν αποκόπτεται αυτόματα και από την αλυσίδα της μάθησης. Επιπλέον, η έννοια της μάθησης δεν ταυτίζεται μόνο με την κλασσική εικόνα της εκπαίδευσης που συνήθως έχουμε - δηλαδή τη διαβαθμισμένη κλίμακα της Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης - αλλά περιλαμβάνει πλέον και νέους φορείς όπως τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης (Κ.Δ.Β.Μ.), τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (Σ.Δ.Ε.), τα Δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Δ.Ι.Ε.Κ.), τις Σχολές Μαθητείας του ΟΑΕΔ (ΕΠΑ.Σ) αλλά και άλλους ιδιωτικούς φορείς που διοργανώνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια ποικίλων θεμάτων.
Η χρησιμότητα λοιπόν της Δια Βίου Μάθησης για τον σύγχρονο άνθρωπο μπορεί να αναλυθεί σε δύο τομείς. Ο πρώτος τομέας είναι της επαγγελματικής πορείας του και ο δεύτερος τομέας είναι της προσωπικής του ανάπτυξης. Πολλές φορές βέβαια αυτοί οι δυο τομείς αλληλεπιδρούν και συνυπάρχουν κατά τη διάρκεια της μάθησης, αλλά για λόγους κατανόησης θα τους αναλύσουμε ξεχωριστά.
Όσον αφορά στον τομέα της επαγγελματικής πορείας, είναι φανερό πως, η απόφαση ενός ατόμου να επανέλθει στις βαθμίδες της εκπαίδευσης όταν η ηλικία του απέχει αρκετά από την ηλικία αποχώρησης από τη διαβαθμισμένη εκπαίδευση, έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με την ανάγκη του να εργαστεί. Η ανάγκη αυτή μπορεί να εμφανίζεται είτε για πρώτη φορά, όπως για παράδειγμα οι γυναίκες που παντρεύτηκαν και τεκνοποίησαν σε νεαρή ηλικία και βγαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας χωρίς εξειδίκευση, είτε να πρόκειται για ανεύρεση εργασίας με ευνοϊκότερες συνθήκες, όπως για παράδειγμα ένας εργάτης της οικοδομής που επιθυμεί να κάνει πλέον δουλειά γραφείου. Σε κάθε περίπτωση, το έναυσμα της εργασιακής αποκατάστασης είναι αρκετά δυνατό ώστε να ωθήσει κάποιον να κάτσει ξανά «στα θρανία» και να αποκτήσει νέες γνώσεις και δεξιότητες.
Στον ίδιο τομέα θα πρέπει όμως να συμπεριλάβουμε και τις περιπτώσεις εργαζομένων που είτε κατόπιν προσωπικής βούλησης είτε με παραίνεση της εταιρίας που εργάζονται, προχωρούν συστηματικά στην παρακολούθηση σεμιναρίων και ανάλογων εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Σε αυτή την περίπτωση, ο εργαζόμενος αποκτά νέες δεξιότητες (εκτός από γνώσεις) και επιπλέον συγχρονίζεται με τις τελευταίες εξελίξεις πάνω στο εργασιακό του αντικείμενο. Έτσι γίνεται ο ίδιος πιο αποδοτικός για την εταιρεία του και ισχυροποιεί την εργασιακή του θέση.
Αναφορικά με το δεύτερο τομέα, αυτόν της προσωπικής ανάπτυξης, ουσιαστικά περιλαμβάνει τις περιπτώσεις εκείνες που το άτομο αναζητά μέσα από τη μάθηση να γνωρίσει αντικείμενα τα οποία ενδιαφέρουν αποκλειστικά το ίδιο και δεν έχουν να κάνουν με την εργασιακή του καθημερινότητα. Για παράδειγμα, η εκμάθηση φωτογραφίας ή κατασκευής κοσμήματος πολλές φορές ξεκινάει απλά ως δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου (χόμπυ). Έτσι εδώ το άτομο ωθείται προς την αναζήτηση της νέας γνώσης εξαιτίας των προσωπικών του τάσεων και κλίσεων, παρόλα αυτά η αξία της μάθησης δεν υποτιμάται σε σχέση με την προηγούμενη περίπτωση, αυτή δηλαδή της επαγγελματικής εξέλιξης. Ίσα – ίσα πολλές φορές το άτομο καταλήγει στον συγκερασμό των δύο τομέων. Δηλαδή να συμβαίνει τελικά το χόμπυ να εξελίσσεται σε μια νέα και κερδοφόρα επαγγελματική δραστηριότητα για τον μαθητευόμενο.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να τονίσω για άλλη μια φορά πως η μεγάλη σπουδαιότητα της «Δια Βίου Μάθησης» έχει μόλις αρχίσει να γίνεται αντιληπτή. Οι νέες κοινωνίες προς τις οποίες οδεύουμε πλεόν θα διευκολύνουν τους πολίτες –και ενδεχομένως και να απαιτούν από αυτούς –να προσαρμόζονται συνεχώς σε νέα εργασιακά δεδομένα. Η αναζήτηση εργασίας πλέον δε θα γίνεται μόνο με τα εφόδια της τυπικής εκπαίδευσης (σχολείο- πανεπιστήμιο) αλλά θα στηρίζεται και θα εδραιώνεται και με τη βοήθεια των φορέων της μη- τυπικής εκπαίδευσης, μέσω δηλαδή της «Δια Βίου Μάθησης».