Τέσσερις Προϋποθέσεις για την ανάδειξη ενός
Ικανού Επιχειρησιακού Εθελοντή Διασώστη
Ικανός Επιχειρησιακός Εθελοντής Διασώστης στην Ελλάδα, υπάρχει μεν, είναι δυσεύρετος δε. Η ανάδειξή του απαιτεί τέσσερις βασικές προϋποθέσεις να πληρούνται χωρίς εκπτώσεις.
Μα, θα αναρωτηθεί κάποιος. Πως γίνεται αυτό, εφόσον όπου και να κοιτάξεις βλέπεις εθελοντές διασώστες με στολή. Ειδικά σε καταστάσεις καταστροφών. Είναι εκατοντάδες. Μάλλον χιλιάδες στην Ελλάδα του 2017.
Ναι, χιλιάδες μπορεί να είναι. Εκπαιδευμένοι είναι; Πιστοποιημένοι είναι; Επικαιροποιημένοι σε γνώσεις είναι; Επαρκείς σε δεξιότητες είναι; Σε καλή φυσική κατάσταση είναι; Ψυχικά υγιείς είναι; Έμπειροι είναι; ΙΚΑΝΟΙ είναι;
Όσο κι αν ξαφνιάζει το ερώτημα τους μη σχετικούς με τον τομέα αυτό, δεν ξαφνιάζει καθόλου τους αρμόδιους και ιδιαίτερα τους ειδικούς στον τομέα της έρευνας και διάσωσης, της παροχής πρώτων βοηθειών, της επείγουσας προνοσοκομειακής υποστήριξης ζωής, της αντιμετώπισης καταστροφών, της πολιτικής προστασίας γενικότερα.
Συνήθως, όποιος καταπιάνεται με το ζήτημα αυτό, δηλαδή της αμφισβήτησης της επιχειρησιακής ικανότητας του εθελοντή διασώστη στην Ελλάδα, επισύρει το μένος των χιλιάδων εθελοντών διασωστών, των εκατοντάδων εθελοντικών διασωστικών οργανώσεων, των υποστηρικτών τους και των χρηματοδοτών τους. Ξαφνικά γίνονται όλοι μαζί μια συμπαγής μάζα, παραμερίζοντας προσωρινά τις διαφορές τουςκαι τις διαμάχες τους και προσπαθούν να καταπνίξουν κάθε διαφορετική από την δική τους, άποψη.
Αλλά η αλήθεια είναι μια και μοναδική. Την επιβεβαιώνουν τα γεγονότα, τα περιστατικά, οι μαρτυρίες των επαγγελματιών, τα αποτελέσματα των δράσεών τους, οι δημοσιογραφικές αναφορές, οι καταγγελίες των πολιτών, οι πανταχού παρόν αδιάψευστοι μάρτυρες που δεν είναι άλλοι από τις κάμερες των κινητών τηλεφώνων και τις κάμερες των τηλεοπτικών συνεργείων.
Ιδιαίτερα ο τομέας της εκπαίδευσης των εθελοντών διασωστών, αποτελεί «θολό τοπίο» λίαν επιεικώς για εκατοντάδες εθελοντικές διασωστικές οργανώσεις στην Ελλάδα.Από τις μεγαλύτερες που χρηματοδοτούνται με εκατομμύρια ευρώ ετησίως έως τις μικρότερες που «επαιτούν» εναγωνίως ελάχιστα ευρώ για να παραμείνουν σε λειτουργία. Το τμήμα εκπαίδευσης είναι συνήθως το τμήμα που χωρίς κανέναν έλεγχο «μαγειρεύει» ποιους θα προωθήσει ως «πιστούς υπηκόους» και ποιους θα απορρίψει ως «φρενοβλαβείς».Οι εξαιρέσεις είναι πολύ ελάχιστες σε εθνικό επίπεδο.
Αποτέλεσμα αυτού του θολού τοπίου στον τομέα της εκπαίδευσης των εθελοντών διασωστών, είναι η παραγωγή χιλιάδων ανθρώπων γενικών καθηκόντων (διότι είναι μερικώς εκπαιδευμένοι) που τους ενδύουν ή που αυτόκλητα ενδύονται τον μανδύα του «Υπερήρωα» σούπερ διασώστη και δυσχεραίνουν το έργο της παροχής βοήθειας και της διάσωσης,δυσχεραίνουν το έργο των κρατικών υπηρεσιών συνολικά, δυσχεραίνουν την κατάσταση του θύματος με τις όποιες τραγικές συνέπειες.
Τα τελευταία χρόνια, έχει κάνει την εμφάνισή του στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στις καταστροφές, ένα νέο προϊόν που παράγεται ελεύθερα από τις εθελοντικές διασωστικές οργανώσεις που διαθέτουν διεθνείς πιστοποιήσεις και εθνικές διακρίσεις. Ποιο είναι αυτό;
Ο δήθεν εθελοντής διασώστης με το προσωνύμιο, ο Ατσαλάκωτος.
Πρόκειται για «σπουδαίο»εθελοντή που είναι «πάνω απ’ όλους», κυριολεκτικά ατσαλάκωτος, σε ρόλο «γλάστρας», έχει γνώσεις για τα πάντα, έχει εμπειρίες από τα πάντα, μπορεί να σκαρφαλώνει ή να διεισδύει ως αίλουρος σε κτήρια χωρίς ασφάλεια, να ανασύρει από ερείπια μόνος του επιζώντες, να απεγκλωβίζει μέσα από τις φλόγες ανυπεράσπιστα κορίτσια, όπως ο carnationchocolate, να δρα χωρίς να συνεργάζεται ή να λογοδοτεί.
Εμφανίζεται πάντα εντός του κάδρου, σε ομιλίες πολιτικών, σε δημοσιογραφικά ρεπορτάζ από τον τόπο του ατυχήματος ή της καταστροφής, σε υγειονομική κάλυψη, σε θρησκευτική πανήγυρις, παντού.Είναι πεντακάθαρος, καλοσιδερωμένος, γυαλισμένος, φρεσκαρισμένος, ανάμεσα σε δεκάδες άλλους σκονισμένους, λασπωμένους, τραυματισμένους, ταλαιπωρημένους πραγματικούς εθελοντές διασώστες.
Μόνο ένα πολύ έμπειρο μάτι μπορεί να διακρίνει τους ελάχιστους Ικανούς Επιχειρησιακούς Εθελοντές Διασώστες στο πεδίο. Αυτοί οι ελάχιστοι ξεχωρίζουν επειδή δουλεύουν πραγματικά, επειδή δεν φωνάζουν, επειδή δεν κάνουν «σαματά» για να τους προσέξουν, επειδή δεν τρέχουν μπροστά στις κάμερες, επειδή δεν τρέχουν μπροστά στους πολιτικούς, επειδή δεν είναι ατσαλάκωτοι, επειδή δεν φορούν μέσα στις λάσπες γαλόνια και παράσημα, επειδή δεν διακόπτουν την διαδικασία παροχής βοήθειας για κανέναν λόγο έως την στιγμή που το περιστατικό που διαχειρίζονται οδηγηθεί σε πιο ασφαλή χέρια, επειδή σέβονται τον κίνδυνο και την απειλή, επειδή αισθάνονται την ευθύνη να σώσουν έστω και μια ανθρώπινη ζωή, επειδή έχουν αξιοπρέπεια, επειδή πιστεύουν σε αυτό που κάνουν, επειδή είναι πραγματικά Ικανοί,πραγματικά Επιχειρησιακοί, πραγματικά Εθελοντές, πραγματικά Διασώστες.
Ας ξεκαθαρίσουμε, πριν συνεχίσουμε. Τι γράφει η πρώτη γραμμή αυτού του άρθρου; «Ικανός Επιχειρησιακός Εθελοντής Διασώστης στην Ελλάδα, υπάρχει μεν, είναι δυσεύρετος δε». Με αυτή την παραδοχή προχωράμε.Γιατί Ικανοί Επιχειρησιακοί Εθελοντές Διασώστες στην Ελλάδα υπάρχουν και προσφέρουν με ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση, σώζοντας ανθρώπινες ζωές, χωρίς να το μαθαίνουμε τις περισσότερες φορές. Ενεργούν αθόρυβα, βοηθούν αποτελεσματικά και αποσύρονται διακριτικά, μόλις ολοκληρώσουν το έργο τους.
Τι είναι όμως αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν από τον όχλο των δήθεν εθελοντών διασωστών και πως μπορούμε να φτάσουμε στο «ΙΚΑΝΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΔΙΑΣΩΣΤΗΣ» και να κυριολεκτούμε; Μπορούμε ή είναι ουτοπία;
Βεβαίως και μπορούμε, αρκεί να δώσουμε μεγάλη σημασία στην σωστή προετοιμασία των εθελοντών διασωστών, ώστε να ανταποκρίνονται στο δύσκολο και επικίνδυνο έργο τους αποτελεσματικά.
Η ΕΥΘΥΝΗ της Εθελοντικής Διασωστικής Οργάνωσης
Η πρώτη και κύρια ευθύνη για το όλο εγχείρημα ανήκει στην ηγεσία και στα στελέχη της εθελοντικής διασωστικής οργάνωσης. Ο κυρίαρχος στόχος της πρέπει να είναι η ασφαλής επιχείρηση διάσωσης του θύματος και όχι η επίπλαστη δημόσια εικόνα του δήθεν εθελοντή διασώστη.
Η εθελοντική διασωστική οργάνωση πρέπει :
- να αποδέχεται, να σέβεται και να αναγνωρίζει την αξία των εθελοντών διασωστών και την αξία της εθελοντικής εργασίας που προσφέρουν
- να έχει προσδιορίσει τις ανάγκες που θέλει να καλύψει και να έχει εξασφαλίσει τους οικονομικούς πόρους
- να έχει οργανώσει την διοικητική και τεχνική υποστήριξη για την ανάδειξη των υποψηφίων εθελοντών διασωστών
- να έχει σχεδιάσει όλο το πλαίσιο της βασικής και ειδικής εκπαίδευσης ανά επίπεδο, ανά κατηγορία γνώσεων, ανά πιστοποίηση
- να εποπτεύει διαρκώς και να αξιολογεί τον εθελοντή διασώστη, με εντιμότητα, δικαιοσύνη και διαφάνεια και στην εκπαίδευση και στην επιχειρησιακή δράση
- να εφαρμόζει κίνητρα και διευκολύνσεις για την παραμονή του εθελοντή διασώστη και την χρησιμοποίησή του σε κάθε έκτακτη ανάγκη
- να εκπαιδεύει και επιμορφώνει διαρκώς τα έμμισθα διοικητικά της στελέχη, σχετικά με την συνεργασία τους με τα εθελοντικά επιχειρησιακά της στελέχη
- να σέβεται, να εκτιμά και να αναγνωρίζει την αξία των οικογενειών των εθελοντών διασωστών και τον δικό τους αγώνα που κάνουν στην προσπάθεια του εθελοντή διασώστη να ανταποκρίνεται άμεσα σε κάθε κλήση για βοήθεια
Διεθνώς, ακολουθείται ένα ολοκληρωμένο πρότυπο ανάδειξης των εθελοντών διασωστών, που αποτελείται από 4 διακριτά στάδια. Την προσέλκυση, την εκπαίδευση, την διοίκηση και την διατηρησιμότητα, τα οποία θα αναλύσουμε στο τέταρτο μέρος της ενότητας «Προετοιμασία Επιχείρησης Διάσωσης».