Ανάπτυξη Επικοινωνιακών Ικανοτήτων σε παιδιά με αυτισμό

Κωνσταντίνος Μ. Ντίνας PhD
τ. Επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Ειδικός Παιδαγωγός, Διευθυντής Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Γιάννουλης.
Σπουδές: Πτυχίο δασκάλου της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Λάρισας, Δίπλωμα ανωτάτων σπουδών στην εκπαίδευση (σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες). Πανεπιστήμιο Ουαλίας. Μεταπτυχιακό στην διαχείριση των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών. Πανεπιστήμιο Ουαλίας. Διδακτορικό της φιλοσοφίας στην αυτο-τραυματική συμπεριφορά του Πανεπιστήμιου Ουαλίας.
Κύριο ερευνητικό ενδιαφέρον: Ανάγκες επιμόρφωσης και διαχειριστικής υποστήριξης του πεδίου της πράξης για την αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς προσώπων με αναπτυξιακές διαταραχές.
Ερευνητική δραστηριότητα: Παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια, δημοσιεύσεις σε έγκριτες διεθνείς επιθεωρήσεις, κρίση ερευνητικών εργασιών.
Εποπτεία: MPhil του Πανεπιστημίου του Bolton σε συνεργασία με Κ.Ε.Μ.Ε. New York College. Διατριβών επιπέδου Μed του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Ερευνητικών εργασιών Διδασκαλείο Δ. Γληνός (2006-2011). Προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης του Τμήματος Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς στις αναπτυξιακές διαταραχές και στην διαχείριση της ειδικής αγωγής.
Διδακτική εμπειρία: Υποστήριξη θετικής συμπεριφοράς: Διδασκαλείο Δ. Γληνός (2001-2012). Εφαρμοσμένη ανάλυση συμπεριφοράς στην ειδική αγωγή: Π.Τ.Ε.Α Π.Θ. (2007-2012). Ικανότητες αυτοεξυπηρέτησης και αυτόνομης διαβίωσης.Π. Τ.Ε.Α Π.Θ. (2007-2012). Προγράμματα επιμόρφωσης (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΚΑΝΕΠ Γ.Σ.Ε.Ε., ΟΑ.Ε.Δ., Κ.Ε.Κ. Νοσοκομείου Σωτηρία). Προγράμματα εξειδίκευσης στην ειδική αγωγή.

Το σεμινάριο απευθύνεται σε κάθε εργαζόμενο ή υποψήφιο εργαζόμενο στο τομέα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (σε λογοθεραπευτές, σε εκπαιδευτικούς, σε παιδαγωγούς, σε ψυχολόγους, σε επαγγελματίες υγείας κ.λπ.) και σε γονείς ατόμων με αυτιστικές συμπεριφορές. Σημειώσεις θα δοθούν σε ηλεκτρονική μορφή ενώ στην εισήγηση θα χρησιμοποιηθεί και οπτικοακουστικό υλικό για τα παραδείγματα παρέμβασης.

Τα ελλείμματα επικοινωνίας είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της εκπαίδευσης παιδιών με αυτισμό αφού μόνο το 25% αναπτύσσει λεκτική επικοινωνία ή οποία συχνά παραμένει στο δεκτικό επίπεδο. Οι εφαρμογές της ανάλυσης της συμπεριφοράς στην μείωση των προβλημάτων επικοινωνίας παιδιών με αυτισμό συχνά έχουν θετικά αποτελέσματα (Lovaas, 1987; Smith, 1998).
Παραδοσιακά τα προγράμματα παρέμβασης ακολουθούν την ψυχογλωσσολογική αντίληψη της γλώσσας (Leaf & McEachin, 1999; Lovaas, 2003) εστιάζοντας στον διαχωρισμό ανάμεσα στην δεκτική και την εκφραστική γλώσσα (LeBlanc κ.α., 2006). Συνεπακόλουθα δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη πρώτα των δεκτικών ικανοτήτων (π.χ. να ακολουθεί ο μαθητής οδηγίες, να αναγνωρίζει αντικείμενα) και μετά στην ανάπτυξη των εκφραστικών ικανοτήτων (π.χ. να επαναλαμβάνει, να απαντά σε ερωτήσεις).
Την τελευταία δεκαετία η έρευνα παρήγαγε ένα νέο μοντέλο παρέμβασης την εφαρμοσμένη λεκτική συμπεριφορά. Βασισμένο στην ανάλυση της λεκτικής συμπεριφοράς σε λειτουργικές κατηγορίες από τον Skinner (1957) δίνει προτεραιότητα στην κατανόηση των κινήτρων της επικοινωνίας, στην κατάκτηση λειτουργικών συμπεριφορών όπως είναι το αίτημα (η ικανότητα να ζητούμε κάτι) και στην ανάπτυξη της σχέσης ανάμεσα στον διδάσκοντα και τον μαθητή, αφού θεωρεί ότι η λεκτική συμπεριφορά καθιερώνεται και διατηρείται από την ενίσχυση που προσλαμβάνεται από ένα άλλο άτομο (Schramm 2006). Τέλος, λόγω του ότι περιλαμβάνει στην παρέμβαση και τρόπους μη φωνητικής επικοινωνίας (π.χ. να δείχνει, να γράφει, να χειρονομεί) θεωρείται ότι είναι αποτελεσματικό και για παιδιά χωρίς φωνητική επικοινωνία είτε έχουν σύνδρομο Down είτε αυτισμό ή άλλες αναπτυξιακές διαταραχές (Lynch-Barbera, 2007).
Η εισήγηση θα αναφερθεί κριτικά στα μοντέλα συμπεριφοροαναλυτικής παρέμβασης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο πολλά υποσχόμενο μοντέλο της εφαρμοσμένης λεκτικής συμπεριφοράς και αφορά κάθε παράγοντα αλλαγής της ποιότητας ζωής του παιδιού (ειδικοί, γονείς, φίλοι).

Αναλυτικό Πρόγραμμα
10.00 – 10.30: Προσέλευση
10.30 - 12.30: Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ:
- Τα επικοινωνιακά ελλείμματα στον αυτισμό
- Παραδοσιακές συμπεριφοροαναλυτικές προσεγγίσεις
• Το μοντέλο της εκπαίδευσης στα διακριτά διδακτικά επεισόδια
• Το μοντέλο της εκπαίδευσης στο φυσικό περιβάλλον
12.30 – 13.00: Διάλειμμα
13.00 – 15.00: Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ:
- Η ανάλυση της λειτουργίας της λεκτικής συμπεριφοράς από τον B.F. Skinner
- Το μοντέλο της εφαρμοσμένης λεκτικής συμπεριφοράς
• Ο ρόλος των καθοριστικών διεργασιών
• Αξιολόγηση βασικών ικανοτήτων
• Τεχνικές παρέμβασης
15.00 -15.30: Ερωτήσεις – Απαντήσεις – Συζήτηση.
15.30 Λήξη - Παραλαβή βεβαιώσεων

Σε όλους τους συμμετέχοντες παρέχεται
- Βεβαίωση παρακολούθησης
- Σχετικό επιστημονικό υλικό σε ψηφιακή μορφή.
- Φάκελος συνέδρου
- Μπλοκ σημειώσεων
- Στυλό