"Ένας μύθος, ένα παραμύθι ή ένα ανέκδοτο...μπορεί να αποτυπωθεί στη μνήμη εκατό φορές πιο ανεξίτηλα από χίλιες θεωρητικές εξηγήσεις, ψυχαναλυτικές ερμηνείες ή επιχειρήματα."
Θέματα που θα επεξεργαστούμε:
• Πώς λειτουργεί ο συμβολισμός του παραμυθιού στη θεραπευτική εργασία, τα παραμύθια σε διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις
• Οι θεραπευτικές ιστορίες στη γνωσιακή θεραπεία των παιδιών
• Πώς λειτουργεί μια θεραπευτική ιστορία
• Πώς διδασκόμαστε την επίλυση προβλημάτων μέσα από τις θεραπευτικές ιστορίες
• Τι προσέχουμε στις ιστορίες-πώς γράφουμε μια θεραπευτική ιστορία
• Θεραπευτικές ιστορίες και συναισθήματα- θλίψη, θυμός, πένθος, απώλεια
Όπως γίνεται συχνά με τον πρωταγωνιστή του παραμυθιού, και οι θεραπευόμενοι ξεκινούν ένα ταξίδι μεταμόρφωσης και αλλαγής, από τις δύσκολες φάσεις της κατάθλιψης ή σημαντικών επώδυνων βιωμάτων, σε μία νέα, αν και όχι πάντα εντελώς διαφορετική, αλλά πάντως περισσότερο ικανοποιητική πραγματικότητα. Αποκτούν έτσι μία νέα νοηματοδότηση της ζωής και της προσωπικής τους ύπαρξης.
Γιατί τόσο τα παιδιά όσο και οι μεγάλοι ανταποκρίνονται στην κατανόηση της πραγματικότητάς τους μέσω ιστοριών;
Τα παραμύθια, ευτυχώς, δεν περιγράφουν την πραγματικότητα όπως είναι. Αντίθετα έχουν πραγματική θεραπευτική αξία, γιατί ο καθένας μέσα από το παραμύθι βρίσκει τη δική του λύση, ανάλογα με το νόημα που σκέφτεται ότι έχει η ιστορία για τον ίδιο, τις εσωτερικές του συγκρούσεις και τα διλλήματα. Η μη ρεαλιστική φύση του παραμυθιού, η μαγεία του, καθιστά εμφανές ότι δεν έχει σημασία η αντικειμενική πραγματικότητα και οι περιορισμοί της, αλλά οι εσωτερικές διαδικασίες του ατόμου και το νόημά τους για το ίδιο το άτομο.
Μέσα από τα παραμύθια γίνεται κατανόηση της πραγματικότητας, λαμβάνοντας υπ όψιν τόσο συνειδητά όσο και μη συνειδητά στοιχεία και δίνοντας το μήνυμα πως ο αγώνας εναντίων σοβαρών δυσκολιών είναι αναπόφευκτος, όμως αν κανείς δεν λιγοψυχήσει, τότε κυριαρχεί στα εμπόδια και στο τέλος βγαίνει νικητής.
Το παιδί χρειάζεται περισσότερο απ’ όλους υποδείξεις με συμβολική μορφή για το πως μπορεί ν’ αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα και να οδηγηθεί με ασφάλεια στην ωριμότητα: παλιά κάστρα, σκοτεινές σπηλιές, κλειδωμένα δωμάτια, αδιάβατα δάση (κάτι που είναι κρυμμένο θα αποκαλυφθεί). Δύσκολα ή επώδυνα θέματα το παιδί τα επεξεργάζεται μέσω των συμβολισμών ή μέσω φανταστικών ηρώων που αντιμετωπίζουν πολλές δυσκολίες ή έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις και τα καταφέρνουν – άρα και το ίδιο το παιδί μπορεί.
Παράδειγμα για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας
« … ο κυρ Μενέλαος, ένας αγαπητός και πολύ σοφός τυφλοπόντικας, είχε ζήσει πάρα πολλά χρόνια και ήξερε σχεδόν τα πάντα- ακόμα και ότι σύντομα θα ερχόταν η μέρα του να πεθάνει. Ο κυρ Μενέλαος δε φοβόταν το θάνατο. Ήξερε ότι όποιος πεθάνει αφήνει πίσω το σώμα του και επειδή έβλεπε ότι το δικό του σώμα δε λειτουργούσε πια πολύ καλά, δεν τον ένοιαζε και πολύ να πεθάνει. Αυτό όμως που τον απασχολούσε ήταν πώς θα ένοιωθαν οι φίλοι του όταν αυτός δε θα ήταν πια μαζί τους. Τους είχε πει ότι κάποια μέρα εκείνος θα έμπαινε στο Μεγάλο Τούνελ του Αποχωρισμού, και τους είχε μάλιστα ζητήσει να μη στενοχωρηθούν πάρα πολύ που θα ΄φευγε από κοντά τους. ……
……Μια μέρα, ήταν άνοιξη πια, πήγε ο Φοίβος σε κείνη τοη λοφοπλαγιά όπου είχε δει τον κυρ-Μενέλαο για τελευταία φορά. Ήθελε να τον ευχαριστήσει για το δώρο που του είχε κάνει πριν πεθάνει. «κυρ-Μενέλαε» είπε ψιθυριστά, λες και ο άλλος μπορούσε να τον ακούσει, «πάρα πολύ σ’ ευχαριστώ».
Και ίσως ..ποιος ξέρει…. ίσως να και τον άκουσε ο κυρ-Μενέλαος».
(Από το παραμύθι “Τα δώρα του κυρ-Μενέλαου”, εκδ. Μέριμνα)