Ανάπτυξη Επικοινωνιακών Ικανοτήτων σε Παιδιά με Αυτισμό

Κωνσταντίνος Μ. Ντίνας PhD
Απόφοιτος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Λάρισας και του Πανεπιστημίου της Ουαλίας (Δίπλωμα Ανωτάτων Σπουδών στην Εκπαίδευση στις Σοβαρές Μαθησιακές Δυσκολίες, Master στην Διαχείριση της Ειδικής Αγωγής, Διδακτορικό της Φιλοσοφίας στην αυτοτραυματική συμπεριφορά). Προσφέρει τις υπηρεσίες του ως διευθυντής στο Ειδικό Δημοτικό Σχολείου Γιάννουλης, και στο New York College όπου επιβλέπει διατριβές επιπέδου MPhil του Πανεπιστημίου του Bolton. Από το 2001 έως το 2012 διετέλεσε εντεταλμένος διδασκαλίας στο Διδασκαλείο Δ. Γληνός του Α.Π.Θ., όπου δίδαξε τη θεματική της υποστήριξης της θετικής συμπεριφοράς, ενώ από το 2007 έως το 2012, επιστημονικός συνεργάτης στο Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής του Π.Θ., όπου δίδαξε τις θεματική της εφαρμοσμένης ανάλυσης συμπεριφοράς στον αυτισμό και την θεματική της ανάπτυξης ικανοτήτων αυτοεξυπηρέτησης και αυτόνομης διαβίωσης). Το κύριο ερευνητικό του ενδιαφέρον εστιάζεται στην έρευνα των αναγκών του πεδίου της πράξης για την ανάπτυξη εμφανών προγραμμάτων επιμόρφωσης και την παροχή της κατάλληλης διαχειριστικής και κοινωνικής υποστήριξης. Τύχη αγαθή, η σύνθεση της πρακτικής και της ερευνητικής ενασχόλησης του επιτρέπει να διερευνά στην πράξη την βιωσιμότητα προτεινόμενων θεωρητικών λύσεων σε θέματα όπως η αντίσταση στην αλλαγή και η επαγγελματική εξουθένωση. Εργασίες του έχουν δημοσιευτεί σε έγκριτες διεθνείς επιθεωρήσεις ενώ έχει κάνει παρουσιάσεις σε συνέδρια τόσο στην Ελλάδα όσο και στις Η.Π.Α. Μέλος της Ένωσης Υποστήριξης της Θετικής Συμπεριφοράς .

Το σεμινάριο απευθύνεται σε κάθε εργαζόμενο ή υποψήφιο εργαζόμενο στο τομέα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (σε λογοθεραπευτές, σε εκπαιδευτικούς, σε παιδαγωγούς, σε ψυχολόγους, σε επαγγελματίες υγείας κ.λπ.) και σε γονείς ατόμων με αυτιστικές συμπεριφορές.

Α. Θεματολογία Ημερίδας
Τα ελλείμματα επικοινωνίας είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της εκπαίδευσης παιδιών με αυτισμό αφού μόνο το 25% αναπτύσσει λεκτική επικοινωνία ή οποία συχνά παραμένει στο δεκτικό επίπεδο. Οι εφαρμογές της ανάλυσης της συμπεριφοράς στην μείωση των προβλημάτων επικοινωνίας παιδιών με αυτισμό συχνά έχουν θετικά αποτελέσματα (Lovaas, 1987; Smith, 1998).
Παραδοσιακά τα προγράμματα παρέμβασης ακολουθούν την ψυχογλωσσολογική αντίληψη της γλώσσας (Leaf & McEachin, 1999; Lovaas, 2003) εστιάζοντας στον διαχωρισμό ανάμεσα στην δεκτική και την εκφραστική γλώσσα (LeBlanc κ.α., 2006). Συνεπακόλουθα δίνουν έμφαση στην ανάπτυξη πρώτα των δεκτικών ικανοτήτων (π.χ. να ακολουθεί ο μαθητής οδηγίες, να αναγνωρίζει αντικείμενα) και μετά στην ανάπτυξη των εκφραστικών ικανοτήτων (π.χ. να επαναλαμβάνει, να απαντά σε ερωτήσεις).
Την τελευταία δεκαετία η έρευνα παρήγαγε ένα νέο μοντέλο παρέμβασης την εφαρμοσμένη λεκτική συμπεριφορά. Βασισμένο στην ανάλυση της λεκτικής συμπεριφοράς σε λειτουργικές κατηγορίες από τον Skinner (1957) δίνει προτεραιότητα στην κατανόηση των κινήτρων της επικοινωνίας, στην κατάκτηση λειτουργικών συμπεριφορών όπως είναι το αίτημα (η ικανότητα να ζητούμε κάτι) και στην ανάπτυξη της σχέσης ανάμεσα στον διδάσκοντα και τον μαθητή, αφού θεωρεί ότι η λεκτική συμπεριφορά καθιερώνεται και διατηρείται από την ενίσχυση που προσλαμβάνεται από ένα άλλο άτομο (Schramm 2006). Τέλος, λόγω του ότι περιλαμβάνει στην παρέμβαση και τρόπους μη φωνητικής επικοινωνίας (π.χ. να δείχνει, να γράφει, να χειρονομεί) θεωρείται ότι είναι αποτελεσματικό και για παιδιά χωρίς φωνητική επικοινωνία είτε έχουν σύνδρομο Down είτε αυτισμό ή άλλες αναπτυξιακές διαταραχές (Lynch-Barbera, 2007).
Η εισήγηση θα αναφερθεί κριτικά στα μοντέλα συμπεριφοροαναλυτικής παρέμβασης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο πολλά υποσχόμενο μοντέλο της εφαρμοσμένης λεκτικής συμπεριφοράς και αφορά κάθε παράγοντα αλλαγής της ποιότητας ζωής του παιδιού (ειδικοί, γονείς, φίλοι).
Σημειώσεις θα δοθούν σε ηλεκτρονική μορφή ενώ στην εισήγηση θα χρησιμοποιηθεί και οπτικοακουστικό υλικό για τα παραδείγματα παρέμβασης.

Β. Περιεχόμενα Επιμόρφωσης
Α’ ΕΝΟΤΗΤΑ: 10.30 – 12.30
1. Τα επικοινωνιακά ελλείμματα στον αυτισμό
2. Παραδοσιακές συμπεριφοροαναλυτικές προσεγγίσεις
• Το μοντέλο της εκπαίδευσης στα διακριτά διδακτικά επεισόδια
• Το μοντέλο της εκπαίδευσης στο φυσικό περιβάλλον
Β’ ΕΝΟΤΗΤΑ: 13.00 – 15.00
3. Η ανάλυση της λειτουργίας της λεκτικής συμπεριφοράς από τον B.F. Skinner.
4. Το μοντέλο της εφαρμοσμένης λεκτικής συμπεριφοράς
• Ο ρόλος των καθοριστικών διεργασιών
• Αξιολόγηση βασικών ικανοτήτων
• Τεχνικές παρέμβασης
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΛΗΞΗ ΗΜΕΡΙΔΑΣ: 15.00 – 15.30

- Στην επιμόρφωση θα χρησιμοποιηθούν πρακτικά παραδείγματα σε συνδυασμό με οπτικοακουστικό υλικό, προκειμένου οι συμμετέχοντες να αποκομίσουν πρακτικά εφαρμόσιμες γνώσεις & δεξιότητες στο χώρο της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης για την ουσιωδέστερη υποστήριξή σε άτομα-μαθητές στο φάσμα του Αυτισμού -

ΣΤΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΘΑ ΧΟΡΗΓΗΘΕΙ ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ 

Σε όλους τους συμμετέχοντες παρέχεται:
- Βεβαίωση παρακολούθησης
- Σχετικό επιστημονικό υλικό σε ψηφιακή μορφή.
- Φάκελος συνέδρου
- Μπλοκ σημειώσεων
- Στυλό