Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Καθηγητής Müller-Limmroth, προφανώς δεν υπάρχουν πολλά επαγγέλματα, στα οποία η κοινωνία θέτει τόσο αντιφατικές απαιτήσεις, όπως αυτό του/της εκπαιδευτικού. Ο/Η δάσκαλος/α οφείλει να είναι δίκαιος/η και ταυτόχρονα ανθρώπινος/η και επιεικής, να προφυλάσσει από εξαρτήσεις και να διαφωτίζει για το AIDS.
Οι εκπαιδευτικοί έχουν αναλάβει –στο πλαίσιο των παιδαγωγικών τους καθηκόντων– εκτός από τη διδασκαλία γνωστικών αντικειμένων, την κοινωνικοποίηση του/της μαθητή/τριας. Κανείς δεν αμφισβητεί το σημαντικό ρόλο των εκπαιδευτικών στη διαμόρφωση στάσεων, κυρίως στην πρώτη σχολική ηλικία, κατά τη διάρκεια της οποίας μορφοποιούνται οι στάσεις και οι πεποιθήσεις του ανθρώπου, που –σύμφωνα με τα δεδομένα της κοινωνικής ψυχολογίας– δύσκολα μεταβάλλονται. Στη βάση αυτή, η αγωγή υγείας και η αγωγή του πολίτη αποτελούν δύο διεπιστημονικά αντικείμενα, τα οποία έχουν ενταχθεί στο αναλυτικό πρόγραμμα των εκπαιδευτικών συστημάτων του δυτικού κόσμου και αποσκοπούν στην κοινωνική ένταξη και την κοινωνική υγεία – ευεξία (well-being) του αναπτυσσόμενου ατόμου.
Μέσω της αγωγής υγείας οι εκπαιδευτικοί στοχεύουν στη διαμόρφωση συμπεριφορών υγείας, που βασίζονται στην ομαλή κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού (δημιουργία καλής εικόνας εαυτού, καλλιέργεια αυτοπεποίθησης, διαχείριση συναισθημάτων κτλ.) και την αρμονική αλληλεπίδρασή του με τον κόσμο (πρόσωπα και πράγματα).
Στο πλαίσιο της αγωγής του πολίτη (εκπαίδευση για την πολιτειότητα) οι εκπαιδευτικοί προσεγγίζουν θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος που αφορούν τις κοινωνικές σχέσεις (όπως οι διαφυλικές σχέσεις), τους κανόνες, τις ηθικές αξίες και τις νόρμες (για παράδειγμα ως προς το κοινωνικό φύλο και τη σεξουαλικότητα). Ο/Η εκπαιδευτικός, ως καθοδηγητής, εμψυχωτής και διαμεσολαβητής της γνώσης, στοχεύει στην προαγωγή υγιών διαπροσωπικών και διομαδικών σχέσεων, συμβάλλοντας στην κοινωνική ειρήνη και δικαιοσύνη. Επίσης, συμβάλλει καθοριστικά στη διαμόρφωση του αξιακού συστήματος των μαθητών/τριών (έκφραση κοινωνικής ανοχής και αλληλεγγύης σε ευάλωτα άτομα και ομάδες) και στη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών.
Ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα, το οποίο εγγράφεται τόσο στο πεδίο της αγωγής υγείας όσο στο πεδίο της αγωγής του πολίτη, είναι αυτό της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.
Η σεξουαλική υγεία αποτελεί βασικό στόχο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Σύμφωνα με τον ΠΟΥ (1975), «η σεξουαλική υγεία συνιστά την ένταξη των σωματικών, συναισθηματικών, διανοητικών και κοινωνικών στοιχείων της σεξουαλικής ευεξίας σε οτιδήποτε μπορεί να εμπλουτίσει και να συμβάλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, της επικοινωνίας και της αγάπης. Η έννοια της σεξουαλικής υγείας περιλαμβάνει μια θετική προσέγγιση της ανθρώπινης σεξουαλικότητας. Ο σκοπός της σεξουαλικής υγείας εντοπίζεται στην προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής και των διαπροσωπικών σχέσεων και όχι μόνο στην παροχή πληροφοριών και υπηρεσιών φροντίδας σχετικά με την αναπαραγωγή και τα ΣΜΝ».
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας εμπειρικής έρευνας (Papathanasiou, 2011), που στηρίχθηκε σε συνεντεύξεις με πολιτικούς, στελέχη της δημόσιας διοίκησης, επιστήμονες και εκπροσώπους ΜΚΟ, οι εκπαιδευτικοί:
•«είναι περισσότερο διστακτικοί στο να περάσουνε στις διαφυλικές σχέσεις, στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση… γενικότερα εκεί είναι πιο διστακτικοί, επειδή ίσως δεν ξέρουν το θέμα, δηλαδή δεν νιώθουν να πατούν γερά στα πόδια τους, άρα δεν θέλουν και να το διαπραγματευτούν.» Υπεύθυνη αγωγής υγείας Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης
•«δυσκολεύονται να διαχειριστούν τέτοια θέματα (περί σεξουαλικότητας) μέσα στην τάξη… σκέφτονται μήπως υπάρξουν αντιδράσεις κι από τους γονείς, από διάφορους συντηρητικούς κύκλους της τοπικής κοινωνίας...» Υπεύθυνη για θέματα εκπαίδευσης σε οργανισμό δημόσιας υγείας
•«το βλέπουν (τη σεξουαλική αγωγή) σαν καυτή πατάτα. Κανένας δε θέλει να αναλάβει αυτό το ρίσκο. Για να καταλάβεις… για να γίνει ένα πρόγραμμα σεξουαλική αγωγής πρέπει να βρεθεί ένας δάσκαλος, ένας καθηγητής, εθελοντής… ε, πολύ δύσκολα να βρεθεί να αναλάβει κάποιος.» Υπεύθυνος για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε οργανισμό δημόσιας υγείας
Από τα παραπάνω γίνεται εμφανής η δυσκολία πολλών εκπαιδευτικών να διαχειριστούν, στο πλαίσιο του παιδαγωγικού τους έργου, ζητήματα που άπτονται του φύλου και της σεξουαλικότητας. Για το λόγο αυτό κρίνεται αναγκαίος ο σχεδιασμός δράσεων κατάρτισης των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων (από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο), με σκοπό την εξοικείωσή τους με το θέμα της σεξουαλικότητας και του σεξ και τον εξοπλισμό τους με τα κατάλληλα παιδαγωγικά εργαλεία παρέμβασης. Οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έχουν άνεση με το θέμα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και δείχνουν κατανόηση στις διαφορετικές εκφάνσεις της, αποτελούν ένα εξαιρετικά σημαντικό μέσο για αποτελεσματικές σχολικές παρεμβάσεις, τόσο για την πρόληψη ΣΜΝ, ανεπιθύμητων κυήσεων και σεξουαλικής εκμετάλλευσης όσο και για την καταπολέμηση του στίγματος της αμφι/ομοφυλοφιλίας, στηρίζοντας και ενδυναμώνοντας τους/τις ευάλωτους/ες μαθητές/τριες τους, που ενδέχεται να πέσουν θύματα σχολικού εκφοβισμού και ενδοσχολικής βίας.