Στην εποχή μας, εποχή οριακή και ρευστή από πολλές απόψεις, έχει τεθεί εν αμφιβόλω η δυνατότητά μας να συγκροτήσουμε αντικειμενικό και καθολικό ηθικό λόγο. Η αμφισβήτηση αυτή πηγαίνει πίσω στις αρχές του 20ου αι., όταν θεωρήθηκε πως στην καλύτερη των περιπτώσεων το μόνο που απομένει να κάνουμε είναι να διερευνήσουμε τις γνωσιολογικές/γλωσσικές και οντολογικές προϋποθέσεις του πρακτικού λόγου, επιχειρώντας απλώς και μόνο ένα είδος μετα-ηθικής έρευνας. Στις επόμενες δεκαετίες του ’20, του ’30 αλλά και κατοπινότερα, οι απόπειρες να αρθρώσουμε κανονιστικό -με την παραδοσιακή έννοια- λόγο επανήλθαν στο προσκήνιο με ποικιλία προτάσεων και θεωρήσεων, μέχρι τη δεκαετία του ’70, όταν ο ηθικός στοχασμός αντάμωσε και πάλι τον πολιτικό, συναρθρώνοντας εκ νέου τον κλάδο της πρακτικής φιλοσοφίας. Η πολιτική ιδιαίτερα φιλοσοφία γνώρισε το τελευταίο τέταρτο του 20ου αι. μια πρωτοφανή άνθηση μετά την έκδοση το 1971 του εμβληματικού βιβλίου του John Rawls «Μια θεωρία της Δικαιοσύνης». Το κλίμα που επικρατούσε τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι. και κυριαρχεί ακόμη και τώρα, έως τις δικές μας ημέρες, δε θυμίζει σε τίποτα την πολυσυζητημένη ρήση του Peter Laslett για το θάνατο του πολιτικού στοχασμού. Τουναντίον, η πολιτική φιλοσοφία αναβίωσε ως κανονιστική θεωρία που υπερέβη τον συμπεριφορισμό, την προϊούσα συρρίκνωση και τη στείρα εννοιολογική ανάλυση, θέτοντας στο κέντρο των συζητήσεών της τις έννοιες μεταξύ άλλων της κοινωνικής δικαιοσύνης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ταυτότητας και της πολυπολιτισμικότητας. Το μάθημα οργανώνεται σε δύο περιόδους. Κατά τη χειμερινή περίοδο επικεντρωνόμαστε στην εξέταση της μεταηθικής και σύγχρονης ηθικής φιλοσοφίας, ενώ κατά την εαρινή εξετάζουμε τις ποικίλες διοδεύσεις του σύγχρονου πολιτικού στοχασμού. Ανάμεσα στους φιλοσόφους-στοχαστές που εξετάζονται συγκαταλέγονται οι: Moore, Sidgwick, Ross, Prichard, Ayer, Stevenson, Hare, Philippa Foot, MacIntyre, Hampshire, Murdoch, Nagel, Williams, Rawls, Nozick, Dworkin, Sandel, Scanlon, Sen, Taylor, Walzer.
Θεματικές ενότητες της Α΄περιόδου:
- Νεώτερος ηθικός στοχασμός και μεταηθική: ηθικός σκεπτικισμός, ηθικός ορθολογισμός και ηθικός ρεαλισμός
- Ψυχολογικές παράμετροι και μεταηθική: ηθικός εγωϊσμός και αλτρουϊσμός, ανθρώπινα συναισθήματα-πάθη και ορθός λόγος, ανδροκρατική (;) και φεμινιστική οπτική
- Κανονιστική ηθική: δεοντολογία και ιδεαλιστική ηθική, συγκινησιοκρατία και καθολικός επιτακτισμός, ωφελιμισμός και συνεπειοκρατία, κοινωνικό συμβόλαιο, δικαιοσύνη και θεωρίες παιγνίων, ηθική και ανθρώπινα δικαιώματα, νεο-αριστοτελισμός και ανθρώπινες αρετές
- Εφαρμοσμένη και δημόσια ηθική: βιοηθική και ιατρική ηθική, περιβαλλοντική ηθική, επιχειρησιακή ηθική, πόλεμος και ειρήνη, ηθική και ανάπτυξη
Θεματικές ενότητες της Β΄περιόδου:
- Ο ωφελιμισμός ως πολιτική ηθική: ηδονιστικές και ποιοτικές εκδοχές, ορθολογικές προτιμήσεις, συντηρητικές και ριζοσπαστικές θεωρήσεις
- Ο φιλελευθερισμός και ο ελευθερισμός ως συγκρουόμενα ηθικά προτάγματα: κοινωνικό συμβόλαιο και το «πρόγραμμα» Rawls, ο Dworkin και ο εξισωτικός φιλελευθερισμός, σύγχρονες πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας, διαδικαστική αντίληψη περί δικαιοσύνης, ιδιοκτησιακά δικαιώματα και νεοφιλελεύθερες πολιτικές
- Ο κοινοτισμός και ο πολιτειακός ρεπουμπλικανισμός ως εναλλακτικές ηθικές θεωρήσεις του ανθρώπου: η κοινότητα και τα όρια της δικαιοσύνης, ο «εαυτός» και το κοινό αγαθό, εθνικισμός και κοσμοπολιτισμός, αρετές και πρακτικές δημοκρατικών πολιτών
- Η ηθική και πολιτική πρόκληση του φεμινισμού και της πολυπολιτισμικότητας: ισότητα του φύλων και σεξισμός, δημόσιος και ιδιωτικός χώρος, ηθική της φροντίδας, πέντε μοντέλα πολυπολιτισμικότητας