Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός πλέον η ύπαρξη της λεγόμενης ‘’τεταρτοβάθμιας εκπαίδευσης’’ που συντελείται από την έκρηξη του αριθμού των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που συνεχίζουν τις σπουδές τους σε ανώτερο επίπεδο κυνηγώντας της απόκτηση ενός μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης ή ενός διδακτορικού σε ένα από τα 450 περίπου μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρονται στην Ελλάδα.
Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος, ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στην έκρηξη της ζήτησης για περαιτέρω συνέχιση των σπουδών και από τους 4.500 μεταπτυχιακούς το 1994 φτάσαμε τους 75.000 σχεδόν το 2007. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των αιτούντων είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτό το νούμερο και μάλιστα αν προστεθεί και το σύνολο των φοιτητών που πραγματοποιούν μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό ή σε κάποιο ιδιωτικό ίδρυμα τότε το νούμερο αυτό εύκολα υπερβαίνει τις 80.000... Οι υποψήφιοι διδάκτορες – βαθμίδα η οποία πριν λίγα χρόνια ήταν σχεδόν ανύπαρκτη - άγγιζαν το 2004 τις 19.000 στα Ελληνικά Πανεπιστήμια. Αναμφίβολα, δύσκολα μπορεί κανείς να αποδώσει την αλματώδη αυτή αύξηση μόνο στη δίψα για μάθηση καθώς υπάρχουν άλλα δεδομένα που αιτιολογούν την έκρηξη αυτή και συνοψίζονται σε δυο παράγοντες.
Ο πρώτος αφορά το δημόσιο και τη διεκδίκηση μιας θέσης σε αυτό. Καθώς ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός πτυχιούχων διεκδικεί το διορισμό στο δημόσιο, στην προσπάθεια επίτευξης του σκοπού αυτού οι υποψήφιοι πέρα από τα βασικά εφόδια όπως ο τίτλος σπουδών, η γλωσσομάθεια κ.τ.λ. δεν διστάζουν να διαθέσουν ακόμη και δυο-τρία χρόνια από τη ζωή τους προκειμένου να επιτύχουν την προσαύξηση της βαθμολογίας στους διάφορους διαγωνισμούς που επιφέρει η κατοχή ενός μεταπτυχιακού-διδακτορικού τίτλου σπουδών.
Ο δεύτερος παράγοντας αφορά τον ιδιωτικό τομέα και τον ανταγωνισμό που επικρατεί σε αυτόν. Προκειμένου να διεκδικήσουν με περισσότερες αξιώσεις την διεκδίκηση μιας θέσης ή να επιτύχουν ευνοϊκότερη επαγγελματική-μισθολογική ανέλιξη, οι νέοι επιζητούν εναγωνίως την μεταπτυχιακή τους εξειδίκευση παρακολουθώντας MBA,MSc,MA και άλλα προγράμματα. Σε πολλές περιπτώσεις η ύπαρξη ενός τέτοιου τίτλου τους καθιστά ελκυστικότερους για τους εργοδότες, δεν πρέπει όμως να παραβλέπουμε ότι σε πολλές εταιρείες η ύπαρξη προϋπηρεσίας αντικαθιστά τον τίτλο αυτό και αποτελεί ισχυρότερο εφόδιο.
Δεν θα πρέπει να παραληφθεί και μια τρίτη παράμετρος που διακλαδώνεται σε τρεις υποπεριπτώσεις. Η πρώτη αφορά έναν αριθμό φοιτητών που συνεχίζουν μεταπτυχιακές-διδακτορικές σπουδές με ορίζοντα μια ακαδημαϊκή καριέρα. Η δεύτερη αφορά τις περιπτώσεις φοιτητών που επιθυμούν γνωστική εμβάθυνση σε ένα θεματικό πεδίο και αλλαγή συχνά της επαγγελματικής τους ταυτότητας (π.χ. ένας μαθηματικός επιλέγει μεταπτυχιακές σπουδές πληροφορικής για να εργαστεί ως πληροφορικάριος) και η τρίτη αφορά μια μικρή κατηγορία επαγγελμάτων τα οποία δεν προσφέρονται σε προπτυχιακό επίπεδο και είναι αναγκαία η ύπαρξη μεταπτυχιακού για την άσκησή τους όπως π.χ. το επάγγελμα του μετεωρολόγου.
Όλα τα προαναφερθέντα σε συνδυασμό και με την τάση που υπάρχει και αποτυπώνεται και σε διάφορες έρευνες ( σε έρευνα της εταιρείας employ σε δείγμα 1017 φοιτητών, παραπάνω από τους μισούς φοιτητές δήλωσαν ότι προτίθενται να συνεχίσουν τις σπουδές τους-Αγγελιοφόρος 25/Ο6/2007) συνηγορούν στην άποψη πως η αύξηση αυτή του αριθμού των φοιτητών της ‘τεταρτοβάθμιας΄’ εκπαίδευσης θα συνεχιστεί με αμείωτους ρυθμούς. Αν λάβουμε υπόψη μάλιστα και την προσωπική εμπειρία ως συμβούλων σταδιοδρομίας κατά την οποία ήδη πολλοί μαθητές στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού τους ενδιαφέρονται να μάθουν παράλληλα και για τα προσφερόμενα μεταπτυχιακά προγράμματα των τμημάτων που προτίθενται να δηλώσουν, καταλαβαίνουμε πως η ζήτηση αυτή όχι μόνο θα μειωθεί αλλά θα συνεχιστεί με ακόμη μεγαλύτερους ρυθμούς!
Ωστόσο, αν η τάση αυτή θα οδηγήσει στην απαξίωση της προπτυχιακής ειδίκευσης ή θα προσφέρει μια πλειάδα εξειδικευμένων επιστημόνων που θα συνεισφέρουν στη διάχυση της γνώσης, είναι ένα δεδομένο που θα αξιολογηθεί μελλοντικά...
Συντάκτες
ΤΑΟΥΣΑΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ - ΚΟΤΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ
σύμβουλοι σταδιοδρομίας της εταιρίας EMPLOY, υπ. Διδάκτορες Α.Π.Θ.
www.e-employ.gr