Η πρώτη εντύπωση έχει σημασία. Είναι όμως πάντα αλάνθαστη;
Είναι αλήθεια πως οι περισσότεροι άνθρωποι στην προσπάθειά τους να σχηματίσουν γνώμη για κάποια καινούργια γνωριμία, θυμούνται την πρώτη εικόνα του ατόμου που γνώρισαν. Τα πρώτα δευτερόλεπτα μιας γνωριμίας, ο τόνος της φωνής, το χαμόγελο, το στυλ ντυσίματος, η στάση του σώματος και η δύναμη της χειραψίας επηρεάζουν ασυναίσθητα την κρίση του. Αυτά τα κρίσιμα πρώτα δευτερόλεπτα (κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι τα πρώτα τρία δευτερόλεπτα που παίζουν ρόλο) και τα συμπεράσματα που αντλούνται κατά τη διάρκειά τους, πόση σημασία έχουν τελικά για τις εκτιμήσεις που κάνουμε για τους άλλους και για τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουμε; Με άλλα λόγια αρκούν αυτές οι πρώτες εντυπώσεις για να μας δώσουν ακριβή συμπεράσματα για τον χαρακτήρα κάποιου; Ή απλά καθρεφτίζουν τους φόβους, τις επιφυλάξεις και τις προκαταλήψεις μας;
Είναι ασφαλής η πρώτη εντύπωση;
Ασφαλώς, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να είμαστε επιφυλακτικοί ως προς τις πρώτες κρίσεις, μα κυρίως ως προς τις επικρίσεις μας. Στο στάδιο αυτό εξάλλου εμπλέκονται και πολλές προκαταλήψεις καθώς και η τάση μας να μας αρέσουν και να προτιμάμε να αποδεχόμαστε πρόσωπα που μοιάζουν περισσότερο με εμάς και όχι εκείνα που διαφέρουν από εμάς.
Στην αρχή όλοι δείχνουμε κάποια σημάδια του χαρακτήρα μας. Θα φανεί για παράδειγμα αν κάποιος είναι ντροπαλός, κοινωνικός, έχει χιούμορ. Ίσως όμως δεν βγει η αυθάδεια του χαρακτήρα του ή η τάση αυτοπροβολής. Το σίγουρο είναι πως όλα τα στοιχεία του χαρακτήρα είναι εκεί και αργά ή γρήγορα θα βγουν. Γιατί όπως και να το κάνουμε, η τελευταία εντύπωση, είναι και αυτή ισχυρή. Απολογιστικά αληθινή και σοφή. Χρειάζεται επομένως χρόνος μέχρι να βγάλουμε σαφή και ολοκληρωμένα συμπεράσματα για κάποιον.
Μένει στη μνήμη η αρχική εντύπωση;
Η πρώτη εντύπωση που έχουμε σχηματίσει για ένα πρόσωπο είναι πάντα εκεί. Δύσκολα σβήνει, πάντα αναδύεται και ενισχύει την αρχική μας εκτίμηση. Η μνήμη είναι ισχυρή, ιδιαίτερα όσον αφορά στα πρόσωπα ενώ φαίνεται πολλές φορές ότι είναι ισχυρότερη σε ό,τι έχει να κάνει με τις συμπεριφορές. Είναι πιθανό δηλαδή να αποθηκεύσει μία συμπεριφορά και όχι τα φυσικά χαρακτηριστικά ενός προσώπου.
Επίσης, η μνήμη δίνει έμφαση στα αρνητικά χαρακτηριστικά. Πιο εύκολα θα θυμηθούμε έναν αναξιόπιστο άνθρωπο με την αντίστοιχα αναξιόπιστη συμπεριφορά του, απ’ ό,τι έναν αξιόπιστο ή έναν καλό και ευγενικό άνθρωπο.
Μία ακόμα διαπίστωση που βασίζεται σε έρευνες και μελέτες με εθελοντές καταλήγει στο συμπέρασμα, πως αρκεί ένα εικοστό του δευτερολέπτου για να αντιληφθεί κάποιος (ακολουθώντας το ένστικτό του) με «ακρίβεια» τη σεξουαλικότητα ενός ατόμου που μόλις γνώρισε.
Η αποθήκευση, πάντως, στην μνήμη της αρχικής πρώτης εντύπωσης έχει τόση αξία, όση η αυθεντική προσωπικότητα κάθε ανθρώπου που κινείται, δρα και ενεργεί στον μικρόκοσμό του, στον χώρο εργασίας του, στην κοινωνική ομάδα που ανήκει.
Μπορούμε να βελτιώσουμε τη δική μας πρώτη εντύπωση;
Μπορούμε να ενισχύσουμε μία θετική πρώτη εντύπωση; Μπορούμε. Υπάρχουν τρόποι να διαμορφώσουμε την δική μας προσωπική ταυτότητα. Ο σημαντικότερος έχει να κάνει με τον τρόπο που επικοινωνούμε και την ανάπτυξη ενός αυθεντικού προσωπικού στυλ. Συμβουλές όπως να χαμογελάμε, να εκπέμπουμε ενθουσιασμό, να μη βιαζόμαστε όταν μιλάμε, να ακούμε προσεκτικά, να μη διακόπτουμε, να μην μακρυγορούμε, να κατέχουμε τι λέμε, να είμαστε ευγενικοί και ευπρεπείς, είναι γνωστές, απλές αλλά κατά κανόνα κενές περιεχομένου. Αυτό που πραγματικά μπορεί να μας βοηθήσει να κερδίσουμε περισσότερους “πόντους” είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων, η αυτογνωσία, η υψηλή φυσική, σχεσιακή και κυρίως συναισθηματική αυτεπίγνωση καθώς και η ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης προς το πρόσωπό μας.
Στον επαγγελματικό τομέα;
Ένεκα της επαγγελματικής εμπειρίας μου, θα ήθελα να σταθώ λίγο στο πόσο σημαντικό είναι να αισθάνεσαι επαρκής και γεμάτος αυτοπεποίθηση. Πρόσεξε αυτό: λέγοντας αυτοπεποίθηση σε καμία περίπτωση δεν εννοούμε την εγωκεντρική έπαρση ανωτερότητας απένατι των άλλων, αλλά την συναίσθηση της επάρκειά μας, της ικανότητάς μας να ανταποκριθούμε στις δυσκολίες, να τις ξεπερνάμε δημιουργικά με τον λιγότερο κόπο.
Ασφαλώς η αυτοπεποίθηση δεν καλλιεργείται με ενισχυτικά και υποστηρικτικά «λογάκια» των άλλων (πόσο μάλλον δικά μου) αλλά κυρίως με την ρεαλιστική και έγκυρη αυτο-αξιολόγηση. Εδραιώνεται μέσα από την ανάληψη ευθυνών, την ουσιατική προσπάθεια, την εμπειρία της πραγματικής αγάπης γι αυτό που κάνουμε και την δυναμική στάση απέναντι στις καθημερινές δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιξοότητες.
Πώς μπορούμε όμως να εξασφαλίσουμε μια θετική πρώτη εντύπωση σε μια συνέντευξη για την πρόσληψή μας σε μία εργασία; Μια καλή, θερμή χειραψία, γεμάτη αυτοπεποίθηση σίγουρα βοηθάει. Δίνει βαρύτητα μα κυρίως προσδίδει μια αυθεντική, καθαρή προοπτική θετικής εξέλιξης. Ασφαλώς το χαμόγελο (όπου χρειάζεται) και η οπτική επαφή, έχουν τόση αξία όση και η γενικότερη στάση του σώματός μας που θα μας βοηθήσει να γίνουμε μαγνήτες των γύρω μας. Ο θετικός τόνος στη συζήτηση και η γενικότερη αύρα θα προσδώσουν στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα το προσωπικό στυλ, χωρίς ακρότητες και υπερβολές.
Προφανώς, πάντως, απαιτείται λίγο περισσότερος κόπος για να πετύχουμε μια ουσιαστική αλλαγή στη ζωή μας και να βελτιώσουμε τη δική μας πρώτη εντύπωση σε κάθε τομέα της ζωής μας.