Στον σύγχρονο πολύπλοκο κόσμο των επιχειρήσεων τόσο η λήψη, όσο και η υλοποίηση ή/και η υπεράσπιση των αποφάσεων βασίζεται όλο και πιο πολύ στην κατανόηση βασικών χρηματοοικονομικών εννοιών και εργαλείων. Στα κέντρα αποφάσεων και ελέγχου των επιχειρήσεων μετέχουν στελέχη τους που δεν έχουν εξειδικευθεί στη χρηματοοικονομική επιστήμη, με συνέπεια να εξαρτώνται απόλυτα από τις εισηγήσεις των «ειδικών» (δηλαδή των οικονομικών στελεχών και των λογιστών που κατασκευάζουν αυτές τις πληροφορίες), και πέφτουν πρόθυμοι και εξουθενωμένοι στις παγίδες της “δικτατορίας της γλώσσας” τους. Αδύναμοι να ελέγξουν και να αξιολογήσουν αυτές τις πληροφορίες, προσυπογράφουν – εκτελούν – προασπίζονται τις επιχειρηματικές αποφάσεις, αναλαμβάνοντας τον κίνδυνο για κάθε διαφορετικό από την πρόβλεψη τελικό αποτέλεσμα.
Τι σημαίνει χρηματοοικονομική νοημοσύνη;
Αλλά τι εννοούμε όταν μιλάμε για χρηματοοικονομική νοημοσύνη;1 Δεν είναι ένα είδος εσωτερικής ικανότητας που είτε έχει κανείς είτε όχι. Είναι αλήθεια ότι ορισμένοι άνθρωποι τα καταφέρνουν καλύτερα με τους αριθμούς από ό,τι άλλοι. Στην επιχειρηματική δραστηριότητα αναπτύσσεται όμως πολύ συχνά η ανάγκη στενής συνεργασίας μεταξύ αυτών των «γλωσσομαθών» και των «άλλων» στελεχών και συμβούλων – συνεργατών. Κεντρική θέση στο ζήτημα αυτό κατέχει η αρμονική συνύπαρξη των «γλωσσών» και των διαφορετικών γνωστικών πεδίων:
- των οικονομικών στελεχών και των λογιστών με τη δύναμη της έκθεσης,
- των υπολογισμών και της συνδυαστικής των Αριθμών, και
- των άλλων στελεχών, συμβούλων και συνεργατών, με τη δύναμη των δικών τους πολύμορφων εμπειριών που χαρίζουν «σάρκα» στα «οστά» των Αριθμών.
Γιατί στις αίθουσες των επιχειρηματικών διαπραγματεύσεων, διεκδικήσεων, ακόμη και αντιδικιών, όταν εμφανίζονται οι Αριθμοί πρέπει να μπορούν να αφηγηθούν την ιστορία τους – και η Αφήγηση απαιτεί επιχειρήματα και κατανοητή γλώσσα επικοινωνίας τους με διαφορετικά ακροατήρια, που καθιστούν πολύ συχνά απαραίτητη την υποστήριξη από διαφορετικά «ποτάμια» εξειδίκευσης. Πως όμως μπορούμε να υπερασπιστούμε Αριθμούς που δεν κατανοούμε; Η χρηματοοικονομική νοημοσύνη είναι ένα σύστημα ιδεών και μεθόδων ανάλυσης που αντανακλάται σε ένα σύνολο δεξιοτήτων που όλοι όσοι απασχολούνται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες πρέπει, και μπορούν, να αποκτήσουν, στο δρόμο πάντως που χαράζει μια ρήση του Αϊνστάιν «Τα πράγματα πρέπει να γίνονται όσο το δυνατόν πιο απλά, όχι όμως απλούστερα». Πέντε είναι οι βασικές δεξιότητες της χρηματοοικονομικής νοημοσύνης:
- Να καταλαβαίνουμε τα βασικά: Να μπορούμε να διαβάσουμε τις επιχειρηματικές οικονομικές καταστάσεις και τους αριθμοδείκτες τους.
- Να καταλαβαίνουμε την τέχνη: Τα χρηματοοικονομικά και η λογιστική προσπαθούν να ποσοτικοποιήσουν όσα δεν ποσοτικοποιούνται πάντα, οπότε πρέπει να στηρίζονται σε κανόνες, εκτιμήσεις και παραδοχές, που, εάν χρησιμοποιηθούν με διαφορετικό τρόπο μπορεί να προκύψουν διαφορετικά συμπεράσματα.
- Να καταλαβαίνουμε την ανάλυση: Όταν κατέχουμε τις βασικές γνώσεις και κατανοούμε την τέχνη των χρηματοοικονομικών, καταλαβαίνουμε και την ανάλυση κάθε οικονομικής πληροφορίας και μπορούμε τόσο να δομήσουμε αποτελεσματική επιχειρηματολογία σε μια διαπραγμάτευση ή/και αντιδικία, όσο και να συμμετέχουμε αποτελεσματικά στην υλοποίηση παρακολούθηση – διόρθωση των στόχων της επιχείρησης.
- Να καταλαβαίνουμε την ευρύτερη εικόνα: Οι αριθμοί δεν λένε πάντα όλη την αλήθεια. Τα οικονομικά αποτελέσματα μιας επιχείρησης πρέπει να εντάσσονται πάντα στο πλαίσιο που οριοθετείται από τη γενικότερη εικόνα του επιχειρηματικού και οικονομικού περιβάλλοντος.
- Να μιλάμε τη γλώσσα: Τα χρηματοοικονομικά είναι η γλώσσα των επιχειρήσεων - οι αριθμοί. Πρέπει να χρησιμοποιούμε τη γλώσσα προκειμένου να επικοινωνούμε αποτελεσματικά τις απόψεις και τα επιχειρήματα μας.
Η αξία της χρηματοοικονομικής νοημοσύνης: μπορεί η επιχείρηση να πραγματώσει οικονομικούς στόχους χωρίς επαρκή κατανόηση τους, με μόνη υποστήριξη την οικονομικοτεχνική στελέχωση της; Μπορεί η οικονομική στοχοθεσία να στέκεται αυτάρεσκα μόνη χωρίς συνάρθρωση με στόχους ποιότητας; μπορεί η μη οικονομική στελέχωση της επιχείρησης να προωθεί τη στοχοθεσία της, σε συνθήκες απουσίας των δεξιοτήτων της χρηματοοικονομικής νοημοσύνης; Η απάντηση δικιά σας.
1 «Χρηματοοικονομική Νοημοσύνη – τι πραγματικά φανερώνουν οι αριθμοί», Karen Berman, Joe Knight & John Case, εκδόσεις Κριτική (2007).
2 «Το Επιχειρηματικό Όραμα σε Business Plan», Βασίλης Ν. Κέφης και Πέτρος Παπαζαχαρίου, εκδόσεις Κριτική (2009).